Genel Af Ve Özel Af

Af, Yargıtay kararlarındaki anlamı itibarıyla suç teşkil eden fiillere ilişkin müessesedir. Suç teşkil eden fiiller için ceza verme yetkisi ortadan kalkacaktır. Aynı zamanda verilmiş olan cezaların da kısmen veya tamamen infazı önlenmiş olacaktır. Af, yetkili mercilerin hukuki tasarrufları sonucunda ortaya çıkar. Devlet, cezalandırma hakkından geçici olarak feragat etmektedir. Doğurduğu sonuç itibarıyla genel ve özel olmak üzere af tasnif edilebilir. 

Genel Af Nedir? Özel Af Nedir?

Af, çıkarıldığı makama göre idari karar veya yasama faaliyeti olabilmektedir. Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarıldığı takdirde yasama faaliyeti olur. Bunun yanı sıra belirli durumlarda cumhurbaşkanının da af çıkarma yetkisi bulunmaktadır. Af, doğurduğu sonuçlar bakımından genel ve özel af olmak üzere ikiye ayrılır. Genel af, mahkumiyet ve kamu davasını ortadan kaldırmaktadır. Özel af ise sadece cezaya etki etmektedir. Genel af ve özel af belirli şartlara tabi olarak düzenlenebilmektedir. 

Genel af,  belli suçlar için veya tüm suçlar için öngörülebilir. Öngörüldüğü suçlara ilişkin davaları ve kesinleşen cezaları tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırır. Genel af ile birlikte henüz kesinleşmeyen kamu davası bulunmakta ise kamu davası ortadan kalkar. Mahkumiyet kararı kesinleşmiş ise de hükmedilen cezalar tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkacaktır. 

Özel af, işlenilen fiilin suç olma niteliğini ortadan kaldırmaz. Özel af düzenlemeleri sadece fiile ilişkin cezaya yapılmaktadır. Hükmedilmiş veya kesinleşmiş cezalar, özel af konusu olmaktadır. Özel affın kamu davası ve mahkumiyeti ilişkin herhangi bir sonucu yoktur. Bu sebeple mahkumiyet sonucundaki hak yoksunlukları kişi özel affa uğramış olsa bile devam edecektir.

Affın Hukuki Dayanakları Nedir?

Affın hukuki dayanakları ülkemiz bakımından tarihsel süreç içerisinde gelişmelere konu olmuştur. Affa ilişkin ilk yazılı düzenleme 1858 tarihli Ceza Kanunname-İ Hümayunu ’dur. Bu düzenlemede af yetkisi padişahındır. Bir sonraki düzenleme 1876 Anayasası yani Kanun-ı Esasi’de yer almıştır. Bu anayasada genel ve özel af yetkisi yine padişahındır. 1909 tarihli kanun ile değiştirilen anayasada özel af yetkisi değişikliğe uğramaksızın padişahın yetkisindedir. Bununla birlikte genel af yetkisinin tekeli padişah olmaktan çıkarılmıştır. Genel af yetkisini Meclisi Umumi ile padişah paylaşır duruma gelmiştir.

1921 Anayasası’nda af yetkisine ilişkin açık bir hüküm yoktur. Meclisin Anayasa’da belirtilen yetkilerine bakıldığında ise af yetkisinin de meclise ait olduğu çıkarımında bulunulabilir. 1924 Anayasası’nda genel ve özel af için yetkili merci Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir. Cumhurbaşkanı ise yaşlılık, hastalık durumlarında özel af çıkarabilmektedir. 1961 Anayasası’nda da genel ve özel af yetkisi TBMM’nindir. Aynı şekilde Cumhurbaşkanı da hastalık, sakatlık, kocama sebepleriyle özel af çıkarabilmektedir.

Günümüzde ise genel ve özel af yetkisi yine Anayasa’da yer almaktadır. 1982 Anayasası’nın 104. maddesinde cumhurbaşkanının sürekli hastalık, kocama, sakatlık sebepleriyle özel affa yetkili olduğu belirtilmiştir. Ayrıca yine 1982 Anayasası’nın 87. maddesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin genel ve özel af çıkarma yetkisi olduğu düzenlenmiştir.

Anayasaların yanı sıra 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 65. maddesinde de genel ve özel affın hukuki sonuçlarına yer verilmiştir.

Genel Affın Hukuki Sonuçları

Genel af, belirli suç türlerine ilişkin olabileceği gibi belli tarihe kadar işlenmiş tüm suçları da kapsayabilir. Eğer af tüm cezalara ilişkin ise mutlak af söz konusudur ancak bu nadiren rastlanan bir durumdur. Af genellikle sınırlı olarak çıkartılır. Affın genel nitelikte oluşu suçun neticelerindeki etkiye göre belirlenir. Genel af, tüm sonuçları ortadan kaldıracaktır. Hem adli cezalara hem de hapis cezalarına ilişkin olabilmektedir.

Genel affın hukuki sonuçları şu şekilde belirtilebilir: 

• Genel af kapsamında suça dair açılmış bulunan kamu davası düşer. Açılan kamu davasında beraat kararı verilebilecek ise düşme kararına yerine beraat kararı verilmelidir.
• Kamu davası henüz açılmadıysa af ile birlikte kamu davasının açılma imkanı ortadan kalkar.
• Yargılama sona ererek mahkumiyet kararı verildiyse ceza mahkumiyeti tüm sonuçları ile birlikte ortadan kalkar. Yani hüküm infaz edilemez.
• Yürütülmekte bulunan savcılık soruşturması bulunuyorsa soruşturmada takipsizlik kararı verilir.
• Af kapsamındaki cezada adli sicil kaydı silinir. Suç, sabıka kaydından çıkarılır.
• Genel af kapsamındaki suçun tekrar işlenmesi halinde tekerrür hükümleri uygulanmaz.
• Fail, af kapsamındaki suçu hiç işlememiş olarak kabul edilir.
• Genel af kapsamındaki kişiden, ödemeyi yargılama giderleri istenemez.
• Cezalar yanında güvenlik tedbirleri de kaldırılır.

Özel Affın Hukuki Sonuçları

Özel af, adli para cezalarına ilişkin olamaz. Sadece hapis cezasına ilişkindir. Özel affın da belirli suçlara veya tüm suçlara ilişkin düzenlenmesi mümkündür. Özel af, fiilin suç teşkil etme vasfını etkilememektedir. Cezaya ilişkindir. Kesinleşen cezayı ortadan kaldırabilir, hafifletebilir. Aynı zamanda daha hafif bir cezaya da çevirebilir. Özel af ile ceza mahkumiyetinin tüm sonuçları ortadan kalkmaz. Bu yönüyle özel af, genel aftan ayrılmaktadır. Özel af, cezanın nitelik ve niceliğine ilişkin bir tasarruftur. Özel af da genel af gibi bireysel veya toplu olarak çıkarabilir. Bir veya birkaç kişiye ilişkin çıkarılan özel af, bireysel özel aftır. Suç çeşitlerinin belirlenmesi ve bunları işleyen tüm kişilerin affı ise toplu özel af durumunu teşkil eder.

Özel affın sonuçları Türk Ceza Kanunu’nun 65. maddesinde düzenlenmiştir.  Özel affın hukuki sonuçları genel itibarıyla:

• Af kapsamındaki suçun hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir. Böylece ceza ortadan kaldırılır.
• Hapis cezasının infaz kurumunda çektirilme süresi kısaltılabilir. Bu durumda özel affın cezayı hafifletme fonksiyonu ortaya çıkmış olur.
• Hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilir. Bu durumda da özel affın cezayı daha hafif bir cezaya çevirme fonksiyonu söz konusudur.

Genel ve Özel Af Çıkarma Yetkisi Kimindir?

Genel ve özel af çıkarma yetkisi asıl olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nindir. Bu husus anayasanın 87. maddesinde meclisin görev ve yetkileri konusunda hüküm altına alınmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi tüm suçlara veya bazı suçlara ilişkin olarak af çıkarabilmektedir. Aynı şekilde Türkiye Büyük Millet Meclisinin genel affı da özel affı da çıkarmaya yetkisi bulunur. Bu yetki, çıkarıldığı merci bakımından bir yasama yetkisidir.

Af çıkarma yetkisi aynı zamanda cumhurbaşkanına da ait bir yetkidir. TBMM’den farkı olarak cumhurbaşkanının sadece özel af çıkarma yetkisi vardır. Ayrıca cumhurbaşkanı herkes hakkında özel af çıkaramayacaktır. Bu yetkisini kullanabilmesi için af kapsamında olan kişilerde cezayı hafifletici veya kaldırıcı belli sebepler aranır. Cumhurbaşkanının özel af çıkarma yetkisi anayasanın 104. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili hükme göre cumhurbaşkanı ancak sürekli hastalık, sakatlık veya kocama sebebiyle özel af çıkarabilir. Bu durumda affın çıkarıldığı merci bakımından cumhurbaşkanının özel af çıkarma yetkisi idari karardır.

Genel Aftan Kimler Yararlanamaz?

Türk Ceza Kanunu kapsamındaki suçlardan bazıları genel affın dışında bırakılmıştır. Genel aftan yararlanamayan suçlar genel itibarıyla;

• Kasten öldürme suçu,
• İşkence suçu,
• Eziyet suçu,
• Cinsel saldırı,
• Reşit olmayanla cinsel ilişki,
• Cinsel taciz,
• Çocuk istismarı,
• Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
• Anayasal düzene karşı işlenen suçlar,
• İnsan kaçakçılığı suçu,
• Uyuşturucu ticareti suçu,
• Yolsuzluk ve rüşvet suçları,
• Terör eylemleri ve terör örgütüne üyelik,

Aftan yararlanılamayacak suç türlerine ilişkin örnek düzenleme, anayasada da bulunmaktadır. Anayasa’nın 169. maddesine göre orman suçları genel veya özel af kapsamına giremez. Dolayısıyla ormanları yakmak, yok etmek, daraltmak amacıyla işlenen suçlarda genel aftan yararlanılamayacaktır.

2024 Yılı Af Yasası

2024 yılı af yasasına ilişkin beklentiler sekizinci yargı paketinde yer almaktadır. Sekizinci yargı paketi, “Yargı Hizmetlerinin Etkinliğinin Artırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklif Taslağı” olarak anılmaktadır. İlgili yargı paketinde güncel olarak altmış yedi madde bulunmaktadır.

Kanun teklif taslağının genel itibarıyla içeriği,

• Evlenen kadınların yalnızca kendi soyadını taşıyabilmesi,
• Anneye, baba ve çocuk arasındaki soy bağı reddi davası açma imkanı tanınması,
• Evlat edinenlerin isimlerinin anne baba olarak çocuğun kimliğine yazılabilmesi,
• Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına kararlarına karşı istinaf yolunun açılması,
• Hapis cezasına ilişkin suçlarda ön ödeme hesaplamanın 100 TL’ye yükseltilmesi,
• Doğrudan verilen adli para cezaları kesinlik sınırının 15 bin TL’ye yükseltilmesi,
• Her hükümlünün cezasının minimum yüzde kırkını cezaevinde çekmesi,
• Denetimli serbestliğin üç yılla sınırlandırılması,
• Belli hükümlü gruplarının koşullu salıverilme için gereken cezaevi sürelerine ilişkin düzenleme bulunmaktadır. Bu kişiler sürelerinin beşte üçünü ceza infaz kurumunda geçirmesi halinde denetimli serbestlikten yararlanabilmesi,
• Kadına Şiddetle Mücadele Kanunu’nda yer alan zorlama hapsine ilişkin itiraz yolu düzenlemesi,
• Belli şartları sağlayan makul sürede yargılanmaya ilişkin AYM bireysel başvuruları için Tazminat Komisyonu’na başvuru imkanı sağlanması,
• İkinci defa tekerrüre tabi hükümlülerin, cezalarının dörtte üçünü iyi halli olarak cezaevinde geçirmesi halinde koşullu salıverilmeden yararlanabilmesi,
• Yirmi yıllık mesleki kıdeme sahip hukukçuların sınavsız arabulucu olabilmesi,
• İcra İflas ve Hukuk Muhakemeleri kanunlarında değişiklik yapılmasıdır. Bu değişiklik ile parasal sınıra ilişkin yeniden değerleme oranında artırma yapılmasıyla belirlenen miktarın bin TL altı olması halinde dikkate alınmaması,
• Bölge Adliye Mahkemesi ve Yargıtay’ın incelemesi sonucunda ilk derece mahkemelerinin verdiği kararlara ilişkin parasal sınır düzenlemesidir. Bu parasal sınırın ilk karar tarihindeki miktar esas alınarak temyiz ve istinafta uygulanması,

Olarak belirtilebilir. İçerikte belirtildiği üzere affa ilişkin herhangi bir düzenleme sekizinci yargı paketinde yer almamaktadır.

2024 Yılında Af Çıkacak Mı?

2024 yılına ilişkin sekizinci yargı paketinde birçok konuya ilişkin taslak düzenlemeler bulunmaktadır. Denetimli serbestlik, koşullu salıverilme, tekerrür gibi ceza hukukuna ilişkin konulara ait düzenlemeler yargı paketi kapsamındadır. Affa ilişkin ise herhangi bir düzenleme henüz kanun teklifi taslağında bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra yargı paketine ilişkin düzenlemeler devam etmektedir. Affın taslak kapsamına girip girmeyeceği konusunda kesin bir açıklama yoktur. 

2024 yılında af çıkması konusunda halk arasında halihazırda karşıt görüşler bulunmaktadır. Bir kısım vatandaş çeşitli konularda af beklentisi içindedir. Önceki af düzenlemelerine atıfta bulunurlar. Kendi mağduriyetlerinin de giderilmesi yolunda af çıkarılmasını talep etmektedirler. Karşıt görüş sahibi kesim ise af çıkarılmasına adaletsizliğe yol açtığını savunmaktadır. Cezanın verildikten sonra nitelik veya nicelik değiştirmesi ya da tüm sonuçlarıyla ortadan kalkması adaletsiz bulunmaktadır. Bu kesimde af çıkarıldığı takdirde yargının etkili işleyemeyeceği savunulur. Halk arasında tartışmalar bulunmakla beraber af konusunda henüz resmi bir açıklama bulunmamaktadır.

2024 Yılında Hangi Suçlara Af Gelecek?

2024 yılında af gelmesi vatandaşlar tarafından talep edilen bir durumdur. Talebin bu yönde olmasına karşın yargı paketinde affa ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır. Vatandaşların af talepleri çoğunlukla genel af yönündedir. Henüz çalışmalar tamamlanmadığından af düzenlemesinin taslağa girme imkanı bulunmaktadır. Buna rağmen halihazırda görüşülmekte olan kanun teklif tasarısında af düzenlemesi yoktur. Vatandaşların taleplerine bakıldığında bazı konularda af taleplerinin yoğunluk kazandığı görülür.

Vatandaşlar tarafından talepte bulunulan af konularına örnek verilmesi gerekirse,

• Ehliyet ve trafik affı,
• Vergi affı,
• Bağ-Kur affı,
• Kredi kartı borçlarına ilişkin af,

Olarak belirtilebilir. Farklı konularda af çıkarılması talebinde bulunan vatandaşların yanında af çıkarılmasına karşı olan vatandaşlar da vardır. Bu kişiler, hukuk devletindeki kurallara uyum sürecinin af çıkarılmasının artmasıyla sarsılacağını belirtirler. Kurallara uyanların mağduriyete uğradığı düşüncesindedirler. Bu düşüncede af çıkarılmasının yaygın hale gelmesiyle nasıl olsa af gelecek inancı hüküm sürer. Bu inanç da yükümlülüklerin yerine getirilmemesini meydana getirecektir. 

2024 Yılında Yeni İnfaz Düzenlemesi Var Mı?

2024 yılında yeni infaz düzenlemeleri sekizinci yargı paketinde yer almaktadır. Yeni infaz düzenlemelerine genel itibarıyla değinmek gerekirse,

• Hükümlü, koşullu salıverilme süresinin beşte birini denetimli serbestlikte geçirecektir. Bu sayede her hükümlünün cezasının minimum yüzde kırkını cezaevinde çekmesi sağlanacaktır.
• Denetimlik süresinin üç yılla sınırlandırılması sağlanacaktır.
• Belirli şartları taşıyan kişilere ilişkin özel düzenleme de bulunmaktadır. Söz konusu kişiler 0-6 yaş grubu çocuğu olan kadınlar, hastalık engellilik veya kocama sebebiyle hayatlarını idame ettiremeyenler ve 70 yaşını bitirmiş olanlardır. Bu kişiler koşullu salıverilmeleri için geçirmeleri gereken cezaevi sürelerinin beşte üçünü infaz kurumlarında geçirmelilerdir. Bu sayede denetimli serbestlikten yararlanabileceklerdir.
• Az ceza alan hükümlülerin de ceza infaz kurumuna girmesi sağlanacak. Örneğin bir ay ceza alan kişinin on iki gün ceza infaz kurumunda kalması gerekecek.
• İkinci kez tekerrür hükümlerine tabi olan kişilere ilişkin bir düzenleme de bulunmaktadır. Bu kişiler hapis cezalarının dörtte üçünü infaz kurumunda iyi halli şekilde geçirirse koşullu salıverilmeden yararlanabilecektir.

2024 Yılında Genel Af İlan Edilirse Ne Olur?

2024 yılında genel af ilan edilirse öncelikle genel affın kapsamında bulunan suçlara bakmak gerekecektir. Bunun sebebi genel affın mutlak biçimde tüm suçları kapsayacak şekilde çıkarabilecek olmasıdır. Bunun yanında uygulamada genellikle mutlak af düzenlemesine gidilmeyerek belirli suçlar için af çıkartılmaktadır.

Genel af, yargılama sürecinde olan davaları ve kesinleşen cezaları tüm sonuçları ile birlikte ortadan kaldırır. Yasama işlemidir çünkü genel af çıkarma yetkisi sadece Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verilmiştir. Genel af ilan edilirse,

• Yürütülen savcılık soruşturmalarında takipsizlik kararı verilir.
• Açılmış bulunan kamu davaları düşer.
• Kesinleşen cezalar tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkar. Bu sebeple hüküm verilmiş olsa bile infaz edilemez.
• Af kapsamındaki cezalar adli sicil kaydından silinerek sabıka kaydından çıkarılır.
• Af kapsamındaki suçun tekrar işlenmesi halinde tekerrür hükümleri uygulanmaz.
• Af kapsamındaki kişi memur veya diğer kamu görevlilerindense hakkında disiplin cezasına da hükmedilmiş olabilir. Genel af ile mahkumiyet ortadan kalkar. Böylece mahkumiyet sebebiyle verilmiş olan disiplin cezası da ortadan kalkacaktır.
• Cezaevindeki şahıslar genel affın yasa haline gelmesiyle tahliye edilir.
• Failin ödememiş bulunduğu yargılama giderleri artık istenemez.

Detaylı bilgi almak ve bizlere ulaşmak için buraya tıklayınız.