İzmir Kıymetli Evrak Avukatı

Kıymetli evraklar ticaret yaşamında sıklıkla kullanılan evrak türleridir. Türk Ticaret Kanunu’nda kıymetli evraklar ile ilgili tanımlar yapılmıştır.

Kıymetli evrakın içerdiği hak, senetten ayrı olarak ileri sürülemez. Senedin teslimi karşılığında borçlu borcunu ödemekle yükümlüdür. Senet ibraz edilmedikçe borç ödenmez.

Alanında uzman avukat Arabulucu Merve TOPBAŞOĞLU KOLMAN tarafından kıymetli evrak hukuku konularında danışmanlık hizmeti verilmektedir.

Adres: Akdeniz Mah. Gazi Bulvarı Kapı No:57 K:7 D.No:72 Saray İş Hanı, 35210 Konak/İzmir

Telefon: +905354012450

Mail: info@mervekolman.av.tr

Kıymetli evraklarda alacaklı ve borçluların farklı yükümlülükleri bulunmaktadır. Kıymetli evraklarda alacaklı senedi ibraz etmek ile yükümlüdür. Senedi ibraz etmek hakkı borçludan borcunu ödemesi istenirken senedi borçluya vermek olarak tanımlanır. Kıymetli evraklarda çift ibraz şarttır;

• Alacaklı hakkını talep için senedi ibraz etmekle yükümlüdür.
• Borçlu ibraz edilen senet karşılığında borcunu ödemekle yükümlüdür.

Alacak senetleri içerisinde önem arz eden ve tedavül kabiliyeti en yüksek olan kıymetli evrak türleri;

• BONO
• POLİÇE
• ÇEK’dir

Kıymetli evrak devir şekillerine göre 3’e ayrılmaktadır. Aşağıda kambiyo senet türleri hakkında önemli bilgiler bulunmaktadır.

Nama Yazılı Senetler:

Nama yazılı senetler alacaklıyı en baştan sınırlar. Senette yazılı ismi düzenlenmiş kişiye karşı borçlu olunur. Senedi düzenleyene karşı en fazla güvence sağlayan kıymetli evrak türüdür.

Nama yazılı senetlerin devri mümkündür. Senedin devri; devir beyanı ve senedin teslimi ile gerçekleşir. Devir beyanı yazılı olmalı ve imzalanmalıdır. Devir beyanı senedin arkasına veya ayrı bir kâğıda yazılabilir.

Geçerli bir devir varsa senedin yetkili hamili namına senedin yazılı olduğu kişinin hukuki durumuna sahip olur.

Eksik nama yazılı senet nedir?

Bazı nama yazılı senetlerde borçlu senedi ibraz eden her hamile senet bedelini ödeme hakkını saklı tutabilir. Böyle senetlerde borçlu senedi ibraz eden hamile iyi niyetle ödemede bulunduğu koşulda bu ödeme borcundan geçerli şekilde kurtulmuş olur. Artık burada hamilin alacaklı sıfatının ispatı aranmaz.

Poliçe ve bono eksik nama yazılı olarak düzenlenebilir. Çek ise eksik nama yazılı olarak düzenlenemez

Emre Yazılı Senetler:

İsmine düzenlenmiş kişinin emrine düzenlenmiş senetlerdir. Borçlu, ismine düzenlediği kişinin alacaklı olarak düzenlediği kişilere karşı da borçlu olmayı en baştan kabul ettiği senet çeşididir.

Bir bono, poliçe yahut çekte hamiline veya nama yazılı olduğuna dair bir ifade bulunmuyor ise bu kıymetli evrak kanunen emre yazılı kabul edilir. Emre yazılı bir senedin nama yazılı bir senet olabilmesi için “ciro edilemez”, ”nama yazılıdır” veya “emre yazılı değildir” ibaresinin olması gerekmektedir.

Kanun koyucu bu senedin devir şeklini “ciro” ve “senedin zilyetliğinin devri(senedin teslimi)” olarak düzenlemiştir.

Hamiline Yazılı Senetler:

Hamil olanın hak sahibi olduğu senetlerdir. Devri en kolay kıymetli evraklardır, devir için senedin devredilmesi yeterlidir. Devir beyanı ve ciro koşulu aranmaz. Senedi elinde bulunduran kişi başka koşula gerek olmaksızın senette yer alan borcun alacaklısı konumuna gelir.

KIYMETLİ EVRAKTA DEF’İLER

Def’i, borçlunun alacaklının talep ettiği borcu kabul ettiği ancak özel bir durumu nedeniyle ödemeden kaçtığı durumları ifade etmektedir. Kıymetli evraklarda itirazı da içeren her türlü savunmaya Def’i denmektedir.

Şahsi Def’iler:

Nama yazılı senetlerde borçlu, adına senedi düzenlediği alacaklı dışındaki senet hamili kişiye karşı ileri sürebilir.

Borçlunun zararına hareket eden hamile karşı ileri sürülebilir.

Senet Metninden Anlaşılan Def’iler:

Senetteki unsur eksikliğini ifade eder. Tüm cirantalar unsur eksikliği def’isinde bulunabilir.

Senetteki Taahhüdün Geçersizliğine İlişkin Def’i:

Bütün unsurları tam ise senet geçerlidir, senedin taahhüdü geçersizdir. Örneğin senette borçlu kişi imzanın sahte olduğu belirtmesi veya irade bozukluğu sebebi ile imza attığını ileri sürmesi taahhüdün geçersiz olduğu durumlardır.

Bu def’ideki geçersizliği sadece ilgili hususun sahibi her ilgiliye karşı ileri sunabilir.

BONO

Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödeme vaadi ile oluşturulmuş senetlerdir. Bedel şarta bağlanmış ise Bono geçersiz sayılır.

Bono veya Emre Yazılı Senedin Unsurları;

Türk Ticaret Kanunu madde 776’da BONO düzenlenmiştir. Söz konusu hükümde bonoda bulunması gereken unsurlar belirtilmiştir. Bu düzenlemeye göre;

• Senet metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesi ve senet Türkçe’ den başka bir dille yazılmışsa, o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olarak kullanılan kelime,
• Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadi,
• Vade,
• Ödeme yeri,
• Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adı,
• Düzenlenme tarihi ve yeri,
• Düzenleyenin imzası,

Bononun unsurları olarak sayılmıştır. Kanuna göre bu unsurlardan birini içermeyen senet bono sayılmaz. Ancak vade yer almıyor ve diğer unsurlar tam ise bu bono geçerli kabul edilir. Görüldüğünde ödenmesi şart bir bono sayılır. Ödeme yerinin gösterilmediği senetlerde ise düzenleme yeri ödeme yeri olarak kabul edilerek geçerli bir bonodan bahsedilir. Düzenleme yerinin eksikliği halinde ise düzenleyenin adının yanında yer alan yer düzenleme yeri kabul edilir. Bonoya anapara faiz şartı yazılabilir.

Bono ve poliçe hamiline düzenlenemez, sadece çek hamiline düzenlenebilir.

ÇEK

Çekin unsurları Türk Ticaret Kanunu md 780’ de sayılmıştır. Bu hükme göre;

• Senet metninde “çek” kelimesi ve eğer senet Türkçe’den başka bir dille yazılmış ise o dilde “çek” karşılığı olarak kullanılan kelime,
• Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havale,
• Ödeyecek kişinin, “muhatabın” ticaret unvanı,
• Ödeme yeri,
• Düzenlenme tarihi ve yeri,
• Düzenleyenin imzası,
• Karekod

Çekin unsurları olarak sayılmıştır. Burada sayılan unsurlar çekin zorunlu unsurları olup eksiklikleri halinde Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre bu belge “adi havale” yahut “yazılı delil başlangıcı” olarak kullanılabilecektir.

Düzenleme yerinin bulunmaması halinde düzenleyenin ad-soyadının yazılı olduğu kısımda bulunan yer düzenleme yeri kabul edilir. Bunun da yokluğu halinde çek vasfını kazanamaz. Ödeme yerinin çek metninde bulunmaması halinde ise muhatabın ticaret unvanı yanında bulunan yer ödeme yeri olarak kabul edilir. Böyle bir yerin de yazılı olmaması halinde muhatap bankanın genel merkezinin bulunduğu yer çekin ödeme yeri kabul edilerek ödeme yeri zorunlu unsur olmaktan çıkarılmıştır.

Çekte vade yoktur. Çek görüldüğünde ödenir. Düzenleme günü olarak gösterilen tarihten önce bankaya ibraz olunan çek, ibraz günü ödenir.

Çek emre, nama ve hamiline yazılabilir.

Bir çekin düzenlenme ile ödeme yeri aynı olacak ise düzenleme tarihinden itibaren 10 gün içerisinde muhataba ibraz edilmelidir.

Bir çekin düzenlenme ile ödeme yeri farklı olacak ise düzenleme tarihinden itibaren 1 ay içerisinde muhataba ibraz edilmelidir.

Kanuna göre cumartesi günleri tatil değildir, ancak bankacılık sektörü tatil saydığı için tatile denk gelen hesaplamalarda, takip eden ilk iş günü işlem yapılır.

KARŞILIKSIZ ÇEK

Karşılığı olmayan çeke, banka karşılıksız kaşesi vurur. Karşılıksız kaşesi bonodaki protesto ile benzer hüküm ve sonuç doğurur. Borçlunun iflasına sebep olabilir.

Hamil, ödeme yeri ya da ibraz yeri savcısına idari yaptırım için talepte bulunabilir.

Karşılıksız çeki düzenleyen kişi hakkında şikâyet üzerine 1500 güne kadar adli para cezası uygulanabilir, hükmedilen para cezası, çekin tahsil edilemeyen kısmından az olamaz.

Talepte bulunma süresi düzenleme tarihinden itibaren 6 aydır.

Karşılıksız çek sahibinin bütün çek hesapları kapatılır, çek düzenleme yasağı getirilir.

CİRO

Ciro, kıymetli evraklardaki hakların devredilmesi için kullanılan irade beyanıdır. Ciro emre yazılı senetlerde uygulanır.

Hamilin yetkili hamil olabilmesi için, ciranta zincirinin hukuka uygun yapılmış olması gerekmektedir. Hamilin yetkili hamil olabilmesi için ciranta zinciri ile senedi devralmış olması gerekmektedir.

Ciro kayıtsız ve şartsız olmalıdır, bağlı tutulduğu her şart yazılmamış sayılır.

Tam ciro: Kime devredildiği belli olan cirodur. Devredilen ve senet teslim edilen kişinin adı yazılarak imza altına alınır.

Beyaz ciro: Devredildiğini ifade eder, kime devredildiği yazılı olmayan cirodur.

Ciranta, bononun ciro edilmesini, kendisi ciro ederken yasaklayabilir. Bu durumda senedi sonradan ciro yapılarak kendilerine devredildiği kişilere karşı sorumlu olmaz. Sorumlu olduğu tek kişi kendisinin ciro ettiği kişidir.

Çizilmiş ciro yazılmamış hükmündedir.

Cironun 3 çeşidi bulunmaktadır, bunlar;

Temlik Cirosu: Ciro yapılırken niteleme yapılmamış ise temlik cirosudur.

Tahsil Cirosu: Bedeli tahsil içindir, tahsil cirosu ile devralan ancak tahsil cirosu ile devredebilir.

Rehin Cirosu: Bedeli “teminattır” gibi rehni belirten açık ibareler ile yapılan cirolardır. Rehin cirodan sonra ancak tahsil cirosu yapılabilir.

KIYMETLİ EVRAKLARDA ZAMANAŞIMI

Hamil; cirantalar, düzenleyen ve diğer çek borçlularına başvurma hakkını kullanabilir. Başvurma hakkının süresi 3 yıldır. 3 yıllık süre ibraz süresinin bitiminden itibaren başlar.

Çek borçlularının birinin diğerine karşı sahip olduğu başvuru hakkı süresi de 3 yıldır. Bu 3 yıl, çeki ödediği veya çekin dava yoluyla kendisine ileri sürüldüğü tarihten itibaren başlar.

İZMİR KIYMETLİ EVRAK AVUKATI

Av. Arb. Merve TOPBAŞOĞLU KOLMAN, İzmir ilinde kıymetli evraklar ve ticaret hukuku ile ilgili danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermektedir.

Ticaret avukatı Merve TOPBAŞOĞLU KOLMAN;

• Kıymetli evraklardan (Çek, Bono, Poliçe) doğan alacakların icra takiplerinin yapılması,
• Çek uyuşmazlıklarının (Karşılıksız çek, Çek iptali, Çek tahsili) çözüm ve arabuluculuk hizmetlerinin yürütülmesi,
• Kıymetli evrakın hasarlı olmasından kaynaklı davaların yürütülmesi,
• Kıymetli evraklar ile ilgili bilgilendirme ve sözleşmeler ile kıymetli evrakların kullanımı
• Konularında danışmanlık, avukatlık ve arabuluculuk hizmeti vermektedir.