İŞSİZLİK MAAŞI NEDİR?

İşsizlik maaşı 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında düzenlenmiş bulunmaktadır. İşsizlik maaşı, diğer bir anlamıyla işsizlik ödeneği; sigortalı işsizlere kanunda belirtilen şartları taşımaları kaydıyla işsiz kaldıkları dönem için belirli bir süre ve miktarda yapılan ödemeye denir.

İşsizlik maaşı ile amaçlanan asıl husus, işten çıkartılan sigortalı çalışanın yeni bir iş bulana kadar geçimini idame ettirebilmesidir. Bu açıdan kişinin iş bulması durumunda işsizlik ödeneğinin sona ereceği unutulmamalıdır.

İŞSİZLİK MAAŞI NASIL ALINIR?

İşsiz kalan işçinin işsizlik ödeneği alabilmesi kanunda belirtilen birtakım şartlara bağlanmıştır. İŞKUR’ a yasal süresi içerisinde başvuran işçinin ayrıca ilgili kanunda sayılı şartların tümünü karşılıyor olması işsizlik maaşı almanın bir ön koşulu olarak karşımızı çıkmaktadır.

İşsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için gereken şartlar ise şu şekildedir;

• Kişinin kendi isteği dışında ve kusuru olmaksızın olarak işinden çıkartılması,
• İş sözleşmesinin bitiminden önceki son 120 gün iş sözleşmesine bağlı olması,
• İş sözleşmesi haksız ve isteği dışında feshedilmeden önceki 3 yıl içerisinde minimum 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması,
• İş sözleşmesi haksız ve isteği dışında feshedildikten sonran en geç 30 gün içerisinde yerleşim yerine en yakın İŞKUR merkezine fiziken ya da elektronik olarak başvuruda bulunmak.

Bu sayılan şartların gerçekleşmesi halinde kişi ödenekten yararlanmaya hak kazanacaktır. Uygulamada sıkça cevabı merak edilen sorulardan birisi de işçinin, haklı nedenle fesih durumunda işsizlik maaşı alıp alamayacağıdır. Bu duruma Kanun’un 51-b maddesi açıklık getirilmiştir. Buna göre; “işsizlik ödeneğine hak kazanmanın şartlarından birisi de iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshidir.” Diğer bir deyişle işçi, istifa dilekçesi sunarak, iş akdini haklı nedenle feshederek işten ayrılacak olsa dahi işsizlik maaşı alabilecektir. Ama burada dikkat edilmesi gereken husus haklı nedenle fesih şartlarından birinin işçi açısından gerçekleşmiş olması gerektiğidir. Zira haklı neden olmadan istifa eden işçinin söz konusu ödeneği alması mümkün değildir.

Aynı zamanda diğer bir ikilem ise çalışanın, işten çıkartılmasından önceki 120 gün içerisinde kesintisiz olarak çalışmasının zorunlu olmasıydı. Eski dönemde çalışan, işten çıkartılmadan önceki 120 gün içerisinde 1 gün dahi raporlu olması halinde işsizlik maaşına hak kazanamıyordu. Ancak yapılan son düzenlemeler ile kanundaki “kesintisiz çalışma” şartı kaldırılarak yerine “iş sözleşmesine bağlı olarak çalışma” hükmü getirilmiştir. Bu düzenleme ile son 120 gün içerisindeki prim gün sayısı eksiksiz olmayan, diğer bir anlatımla işten çıkartılmadan önceki 120 gün eksiksiz çalışmayan kişiler, iş sözleşmelerinde herhangi bir kesinti olmaması koşulu ile ödenekten yararlanmaya hak kazanacaklardır.

İŞSİZLİK MAAŞI BAŞVURUSU NEREYE VE NASIL YAPILIR?

Kanunda sayılı işsizlik maaşı alma koşullarının tümünü sağlayan işçilere işverenler tarafından üç nüsha olarak düzenlenen “işten ayrılma bildirgesi” bir nüsha verilmek zorundadır. Diğer iki nüshadan biri işveren tarafından İŞKUR’a verilir, diğer nüsha ise işverende kalır. İşçinin işten ayrıldığına ilişkin SGK’ya bildirimde bulunan işverenin İŞKUR’a belge gönderme mecburiyeti de sona ermiş olur.

İşsizlik maaşına başvuru yapmak isteyen işçinin iş akdinin feshedilmesini takip eden otuz günlük süre içerisinde en yakınındaki İŞKUR birimine müracaat ederek işsizlik ödeneği alma sürecini başlatması gerekmektedir. Otuz günlük başvuru süresi ancak mücbir sebeplerin varlığı halinde aşılabilir. Aksi halde gecikilen süre kadar işsizlik ödeneği almaya hak kazanılan süreden düşüleceğinden bir miktar hak kaybı yaşanması söz konusu olabilmektedir.

Ödenekten yararlanmak için gereken şartlar karşılandığı takdirde, usulüne uygun ve süresi içerisinde işsizlik maaşı başvurusu yapılması gerekir. Başvuru süresi, çalışanın iş akdinin feshedildiği tarihten itibaren başlar ve 30 gündür. İşsizlik ödeneğine, iş akdinin feshedilmesinden itibaren 30 gün içerisinde en yakın İŞKUR’a müracaat ederek ya da E-Devlet üzerinden başvurulabilir. 30 günlük başvuru süresi geçtiği takdirde 30 günden sonraki her gün, işsizlik ödeneğinden kesilmektedir. Diğer bir anlatımla işten çıkartıldıktan 40 gün sonra başvuru yapan çalışan, 10 günlük eksik ödeme alacaktır. Ve bu 10 günlük ücreti hiçbir şekilde talep edemeyecektir. Uygulamada kolaylık açısından e-devlet üzerinden başvurular daha çok tercih edilmektedir. E-Devlet İşsizlik Maaşı Başvuru aşamaları ise şu şekildedir;

• İŞKUR’un resmî sitesine e-devlet aracılığı ile giriş yapılır,
• Bireysel kullanıcı sayfası açılarak “işsizlik ödeneği” kısmına giriş yapılır,
• Çıkan sayfadaki form okunmalı ve onaylanır,
• İş yeri ve iş akdinin usulsüz fesih olduğu tarih doğru bir şekilde yazılmalı,
• Site üzerinde tarafınıza sorulan bilgilerin eksiksiz girildiğinden emin olunduktan sonra kaydedilmeli,
• Tüm işlemler sonunda telefonunuza, başarılı bir şekilde başvurduğunuza dair mesaj gelecektir.

Unutmamak gerekir ki işsizlik maaşı başvurusu ile otomatik olarak iş arama kaydı oluşturulmaktadır.

İŞSİZLİK MAAŞI NEREDEN ÇEKİLİR?

Başvurunun yanıtlanması ortalama olarak 1 ay kadar sürmektedir. Ancak bu süre; sistemin yoğunluğuna, belgelerin eksiksiz tamamlanıp tamamlanmamasına ve birçok farklı faktöre bağlı olarak değişebilmektedir. Başvuru olumlu sonuçlandığında çalışanlar, her ayın beşinde kimlik kartları ile PTT şubelerinden maaşı alabileceklerdir.

2022 İŞSİZLİK MAAŞI NE KADAR?

2022 işsizlik maaşının tutarı, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 01.07.2022 yılı tarihinde açıklanan 5.500,35 TL tutarındaki asgari ücrete bağlı olarak güncellenmiştir. Buna göre;

2022 yılı ikinci yarısı işsizlik ödeneği tavanı ve tabanını gösteren tablo olarak belirlenmiştir. Ödenekten yararlanacak kişiler, tablodaki tutarlar arasında ücret alacaktır.

İŞSİZLİK MAAŞI NASIL HESAPLANIR?

İşsizlik maaşı hesaplama işlemi yapılırken esas alınan tutar günlük işsizlik ödeneğidir. Bu tutar, çalışanın son 4 aydaki prime esas ücreti üzerinden hesaplanmaktadır. Son 4 ayın ortalama günlük brüt ücreti bulunur ve bu ücretin %40’ı işsizlik ödeneği olarak çalışana ödenmektedir. İşsizlik maaşı tavanı ise aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’idir. Diğer bir anlatımla çalışanın alacağı en yüksek işsizlik maaşı tutarı 5.123,00 TL’dir. Daha fazla tutarda ödenek alınamaz.

İşsizlik ödeneğinin tavanı ise aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’idir. Yapılan Hesaplama asgari ücret dikkate alınarak yapılmıştır. Asgari ücrete yılbaşında yapılacak olan zam ile bu oranların yeniden hesaplanması gerekecektir. Lakin burada belirttiğimiz hesaplama yöntemi kullanılmak suretiyle hesaplama yapılabilmesi mümkündür.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ NE KADAR SÜRE ALINABİLİR?

İşsizlik maaşının süresi, çalışanın işten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde ödediği işsizlik sigortası prim gün sayısına göre belirlenmektedir. Buna göre;

• İşten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde toplam 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan kişilere 180 gün,
• İşten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde toplam 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan kişilere 240 gün,
• İşten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde toplam 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan kişilere 300 gün, işsizlik ödeneği verilmektedir.

İŞSİZLİK MAAŞI HANGİ HALLERDE KESİLİR?

İşsizlik maaşı almakta olan sigortalı işsizlerin maaşlarının İŞKUR tarafından kesildiği haller de vardır. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda açıkça sayılmış bu halleri şu şekilde ifade edebiliriz;

• İŞKUR tarafından kendisine teklif edilen mesleğine ve son çalıştığı işin ücret ve çalışma koşullarına yakın bir işi haklı bir sebebi olmaksızın reddedenlerin işsizlik ödeneği de kurumca kesilecektir. Ancak kurumca teklif edilen iş sigortalı işsizin ikamet ettiği belediyenin mücavir alanı dışında ise haklı sebep olarak kabul edileceğinden işsizlik maaşı almaya devam edebilecektir.
• İşsizlik maaşı aldığı süre içerisinde gelir getirici bir işte çalıştığı ya da yaşlılık aylığı aldığı tespit edilenlerin işsizlik ödeneği kesilir.
• İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir sebep göstermeden reddedenler ile önerilen mesleki eğitimi kabul etmekle birlikte devam etmeyenlerin işsizlik maaşları kesilir.
• İŞKUR’un çağrılarına zamanında cevap vermeyen ve kurumun istediği bilgi ve belgeleri haklı bir mazereti olmaksızın zamanında temin etmeyen/edemeyenlerin işsizlik ödeneği kesilmektedir.