Boşanma kararının kişinin kendi ülkesinde geçerli olabilmesi için yerine getirilmesi gereken prosedürler bulunmaktadır. Bunun sebebi, farklı ülkenin yargı sisteminde alınan kararın Türkiye’de doğrudan tanınmıyor oluşudur. Devletlerin bu konudaki tutum ve davranışları, egemenlik güçlerinden ileri gelir. Böylece başka bir yargı sisteminin almış olduğu kararlar, devletin kendi hukuk sistemine aykırı olmadıkça tanınmaktadır.
Türkiye Boşanma Kararının Yurtdışında Nasıl Geçerli Olur?
Konu Başlıkları
Türkiye boşanma kararının yurt dışında geçerli olabilmesi için 2018 yılı öncesinde tanıma ve tenfiz davaları açılması gerekmekteydi. Bununla birlikte 08.02.2018 tarihi itibariyle yurt dışında alınan boşanma kararının Türkiye’deki geçerliliğinde Nüfus Müdürlükleri yetkili kılınmıştır. Bununla birlikte Nüfus Müdürlüklerinin yetkisi ancak tanıma hükümleri kapsamında geçerlidir. Tenfiz hükümleri içeren yani icra etkisi doğuran hallerde başvuru gerekliliği devam etmektedir. Yurt dışındaki kararın tescili için,
- Boşanma kararının ilgili devlet kanunlarına göre yetkili adli veya idari makam tarafından verilmiş olması,
- Verilen boşanma kararının usulen kesinleşmiş olması,
- Boşanma kararının Türk kamu düzeni gerekliliklerine açıkça aykırı olmaması,
Şartları aranmaktadır. Yukarıdaki şartlar sağlandığında işlemin gerçekleştirilebilmesi için kişi, taraflardan birinin yerleşim yerindeki Nüfus Müdürlüğü’ne başvuruda bulunmalıdır. Yurt dışında yapılacak olan başvuruda ise dış temsilcilikler görevli olacaktır. Nüfus Müdürlüğü tescil imkanından yararlanılabilmesi için asıl itibariyle eşler birlikte başvurmalıdır. Bununla birlikte eşlerden biri ölmüş veya yabancı ise Türk vatandaşı olan diğer eş de başvuruda bulunabilmektedir. Ayrıca bu başvurular, vekil aracılığıyla da yapılabilmektedir.
Türkiye’de Boşanmanın Yurtdışında Tanınması
Yurt dışında alınan boşanma kararları, Nüfus Müdürlükleri tarafından nüfus kütüğüne tescil edilebilmektedir. Bununla birlikte bu tescil işleminin gerçekleştirilebilmesi için kuruma sunulması gereken belgeler bulunur. Boşanmanın tanınabilmesi için ibraz edilmesi gereken belgeler aşağıdaki gibi belirtilebilir:
- Tescil edilmesi talep edilen boşanma kararının aslı,
- Boşanma kararının noter veya dış temsilcilikçe onaylı ya da ilgili ülke yetkili makamları tarafından apostil şerhi tatbikli tercümesi,
- Kimlik ya da pasaport fotokopileri,
- Eşlerden biri yabancı ise kimlik ya da pasaportun noter tasdikli tercümesi,
- Tescil başvurusu vekil aracılığıyla yapılıyor ise vekaletname veya örneği,
- Yabancı ülkenin adli veya idari makamlarınca verilen kararlarla ilgili Türk mahkemelerinde açılmış ve görülmekte olan dava bilgileri,
- Varsa kararların daha önce Türk mahkemeleri tarafından kesin hükme bağlandığını gösterir kararlar veya örnekleri,
- Türk mahkemelerinde devam eden dava ya da tanımanın önceden Türk mahkemeleri tarafından reddedildiği kararın yokluğunu gösterir belge,
Yukarıda belirtilen belgelerin başvuru formuna eklenmesiyle süreç başlatılmış olur. Usulen gerekli şartları yerine getiren haklı başvurulara ilişin kararlar yedi gün içinde nüfus kütüğüne tescil edilir.
Boşanma Kararı Apostil Şerhi Nedir?
Apostil, bir ülkede yetkili makamların düzenlediği belgenin başka ülkede kullanılmasını sağlayan işlemdir. Böylece farklı ülkede onay veya tasdike gerek olmaksızın belge, geçerlilik kazanacaktır. Boşanma kararına apostil işlemi uygulanabilmesi için verilen boşanma kararının kesinleşmiş olması gerekir. Boşanma kararının kesinleşmesi, karara ilişkin gidilebilecek kanun yollarının tüketilmesiyle gerçekleşir. Aynı zamanda boşanma kararına ilişkin süresinde herhangi bir kanun yoluna başvurulmaması halinde de karar kesinleşmiş sayılacaktır. Kararın kesinleşmesiyle birlikte mahkemece kesinleşme şerhi düzenlenmektedir.
Böylece mahkemenin verdiği kararının hangi tarihte ve ne şekilde kesinleştiği anlaşılacaktır. Gerekçeli mahkeme kararı ve kesinleşme şerhinin ibrazı ile apostil şerhi işlemlerine başlanılacaktır. Boşanma davalarına ilişkin mahkeme kararlarının yurt dışında tanınması için tanıma tenfiz usulünden yararlanılır. 2018 yılı itibariyle tenfiz hükümleri haricinde Nüfus Müdürlükleri de yetkili kılınmıştır. Bununla birlikte icra hükümlerine ilişkin tenfiz davası açılmalıdır. Tenfiz davası açılmadan önce de belgenin tanınması yani apostil şerhi sunulması gerekmektedir. Boşanma kararına apostil şerhi verilmesi ile açılacak olan tenfiz davalarında tasdik işlemi önceden gerçekleştirilmiş olur.
Boşanma Kararı Ne Zaman Kesinleşir?
Boşanma kararının kesinleşmesi birden çok farklı şekilde gerçekleşebilir. Hukukumuzda mahkemelerin verdiği kararlara ilişkin denetimi öngören kanun yolları bulunmaktadır. Boşanma davalarında kural olarak parasal sınırlar incelenmemektedir. Bununla birlikte boşanma kararında nafaka, tazminat gibi malvarlığına ilişkin taleplere her yıl yeniden değerlenerek parasal sınırlar getirilir. Taleplere ilişkin tutar, bu sınırı aştığı takdirde bir üst mahkemeye kanun yolu başvurusunda bulunulabilmektedir. Bu parasal sınırlar 2024 yılı için istinaf mahkemelerinde yaklaşık 28 bindir. Temyiz mahkemelerinde ise sınır, yaklaşık 378 bin olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla değeri bu miktarları aşan davalara ilişkin kanun yolu başvurusunda bulunulabilecektir.
Boşanma kararına ilişkin kanun yolu başvurular hak olmakla birlikte yükümlülük değildir. Dolayısıyla taraflar kararlarına ilişkin üst mahkeme incelemesine başvurmada özgür irade sahibidir. Boşanma kararı mahkeme tarafından verildiğinde kanun yolu açık olduğu takdirde tarafların iki haftalık süreleri bulunur. Bu iki haftalık süreler içerisinde kanun yolu denetimine başvuruda bulunulmadığı takdirde boşanma kararı kesinleşmiş olacaktır. Aynı şekilde istinaf mahkemesi kararının temyiz sınırını aşmaması ya da aşmasına rağmen süresi içinde üst mahkemeye başvurulmaması da boşanma kararını kesinleştirecektir.
Kesinleşme Şerhi Nedir?
Kesinleşme şerhi, söz konusu karara ilişkin başvurulacak kanun yolu bulunmayan durumlara ilişkindir. Bu durumlar,
- Süresi içinde istinaf veya temyiz kanun yollarına başvuru yapılmamış olması,
- Başvurulması mümkün olan kanun yollarının tüketilmesi,
- Kanun yoluna başvuru hakkından feragat edilmesi,
Gibi hallerde gündeme gelir. Boşanma kararının kesinleşmesi ile eşler arasındaki evlilik birliği, hukuki geçerliliğini yitirmektedir. Tarafların mahkemenin verdiği boşanma kararına ilişkin iki haftalık süreleri bulunur. Bu süre, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren başlayacaktır. Gerekçeli karar incelendikten sonra süre içerisinde tarafların kanun yoluna başvuru haklarını kullanmamaları mümkündür. Bu durumda mahkeme kararı kesinleşmiştir. Dolayısıyla karara ilişkin başvurulacak kanun yolu kalmamıştır. Bu halde kesinleşme şerhi gündeme gelecektir. Kesinleşme şerhi, kararı veren mahkeme kaleminden talep edilebilir. Böylece boşanmanın kesinleştiğini gösteren belge yani kesinleşme şerhi mahkemece hazırlanarak tarafa verilir.
