Günümüzde, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri anlaşmazlıkların çözülmesinde tarafların hızlı ve etkili sonuçlar aldığı, bunların sonucunda kullanım sıklığının giderek artığı hukuk yöntemleri olmaktadır. Dünya genelinde alternatif çözüm yöntemlerine ihtiyaç ve eğilim giderek yükselmektedir.
Sigorta Tahkim Komisyonu ülkemizde 2007 yılında kurulmuştur. Sigorta Hukuku ile ilgili uyuşmazlıklarda hızlı ve tarafların haklarını koruyan bir çözüm yöntemi olarak sıklıkla tercih edilmektedir. Bu yazımızda Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru nasıl yapılır, komisyonun çalışma yapısı ve komisyonda takip edilen uyuşmazlıklarda dikkat edilmesi gereken önemli noktalara değineceğiz.
SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU NEDİR?
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile kurulmuş olan Sigorta Tahkim Komisyonu, üye sigorta kuruluşları ile sigorta ettiren veya sigortadan menfaat sağlayan kişiler arasında sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkları, bağımsız sigorta hakemleri aracılığı ile adil, tarafsız ve hızlı bir şekilde çözmeyi amaçlamaktadır.
Tahkim sistemine üye bir sigorta kuruluşu ile uyuşmazlık yaşadığınızda uyuşmazlığınızın çözümü için mahkemeye alternatif bir kurum olan sigorta tahkime başvuruda bulunabilirsiniz. Ayrıca Zorunlu Sigortalarda ise kuruluşun Komisyona üye olup olmadığına bakılmaksızın, 18.04.2013 tarihinden sonra ortaya çıkan uyuşmazlıklar için başvuru yapılabilmektedir.
Sigorta Tahkim Komisyonunun kararları mahkeme hükmüne eştir. Mahkemeye nazaran oldukça hızlı ve daha ucuz bir çözüm yolu olması sigorta tahkim komisyonu kurumunun en önemli avantajlarındandır.
Bu avantajlara ek hakemlerin sigorta hukuku uzmanı olması, belirli bir sınıra kadar verilen kararların kesinlik arz etmesi hususları uyuşmazlığın çözümü için sigorta tahkim komisyonuna yönelimi artırmaktadır. Avantajları yüksek olan bu alternatif çözüm yolunun birtakım eksiklikleri de bulunmaktadır. Belirli bir maddi tazminat sınırına kadar verilen kararların kesinlik arz etmesi ve başvuruda dikkat edilmesi gereken önemli noktaların bulunması, başvurucunun hak kaybına uğramaması adına alanında uzman bir avukattan destek almayı gerektirmektedir. Sigorta şirketleri ile yaşanan uyuşmazlıklarda hangi çözüm yolunun tercih edileceği somut olayın özellikleri çerçevesinde deneyimli sigorta avukatları ile değerlendirilmelidir.
SİGORTA TAHKİM KOMİSYONUNA BAŞVURU USULÜ
Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru için ön şartlar bulunmaktadır. ÖNCELİKLE; Tahkim sistemine üye bir sigorta kuruluşu ile uyuşmazlık yaşadığınızda bu uyuşmazlığın çözümü için ilgili sigorta kuruluşuna başvurmanız gereklidir. Sigorta şirketine başvuru yapmadan Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapmanız durumunda başvurunuz reddedilecektir. Sigorta kuruluşunun başvurunuza cevaben gönderdiği nihai yazı sizin tazminat talebinizi karşılamadıysa veya sigorta kuruluşundan 15 iş günü içinde yazılı bir cevap alamadıysanız, kuruluştan aldığınız cevabi yazı (sigorta kuruluşu size cevap vermediyse sigorta kuruluşuna başvuruda bulunduğunuzu kanıtlayan belgeler) ve iddianızın ispatına yarayacak diğer belgelerle birlikte Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurabilirsiniz. Trafik sigortalarında, talebinize karşılık cevap için bekleme süresi 15 gündür. Başvuru şartı yerine getirilmeksizin yahut cevap için beklenmesi gereken süreler beklenmeksizin yapılan başvurular komisyon tarafından değerlendirmeye alınmamaktadır. Komisyona yapılan başvuruların fiziken komisyon merkezine müracaat ya da posta yolu ile yapılması mümkündür.
Ancak Tahkim komisyonu Yönetim Kurulunca 15.12.2021 tarihli toplantıda alınan kararla 15.01.2022 tarihinden itibaren Komisyona yapılan başvuruların sadece online uygulama üzerinden kabul edilmesine karar verilmiştir.
Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmeliğin 16 ıncı maddesi uyarınca Komisyona başvuruların başvuru formu doldurularak yapılması zorunludur. Form ve dilekçelerin ıslak imzalı olması şarttır. Ayrıca sigorta tahkim komisyonu sitesinde yer alan güncel başvuru formunun bilgisayar üzerinden doldurulması gerekmektedir. Başvuru formuna ek Başvuru sahibi gerçek kişilerin geçerli bir kimlik belgesi (Nüfus cüzdanı, ehliyet, pasaport v.b.) fotokopisi, sigorta sözleşmeniz/poliçeniz ve talebinizle ilgili diğer belgelerin yanında, başvuru ücretinin yatırıldığını gösteren banka makbuzunun da eklenmesi gerekmektedir. Evrak eksikliği halinde başvuru komisyonca değerlendirmeye alınmayacaktır. Komisyonun başvuruyu değerlendirmeye almasının bir diğer şartı ise uyuşmazlığın Mahkemeye, Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca Tahkime veya Tüketici Sorunları Hakem Heyeti’ne intikal etmemiş olmasıdır.
SİGORT TAHKİM KOMİSYONU ALANINA GİREN KONULAR
Aşağıdaki konular başta olmak üzere Sigorta Tahkim Komisyonu, Tahkim sistemi ile sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden doğan tüm uyuşmazlıkların çözümünü amaçlamaktadır.
- Trafik Kazası Tazminat Konuları
- Sigorta Şirketinin Eksik Ödeme Yaptığı Trafik Kazaları Tazminat Konuları
- Hasar Tazminatı Konuları
- Araç Değer Kaybı Tazminat Konuları
- Yaralanmalı Trafik Kazası Tazminat Konuları
- Ölümlü Trafik Kazası Tazminat Konuları
SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU TARAFLARI
Sigorta ettiren veya sigortanın korumasından menfaat sağlayan kişiler tahkime başvuruda bulunabilir. Başvurucunun bu kimselerden olmasına ek uyuşmazlığın diğer tarafı olan sigorta şirketinin sigorta tahkim komisyonuna üye olan sigorta şirketlerinden olması gereklidir.
Şirketin üye şirketlerden olması halinde sigorta sözleşmesinde tahkim koşulunun varlığı aranmaz.
Zorunlu mali trafik sigortası sözleşmeleri kapsamında yaşanan uyuşmazlıklar için sigorta şirketin üye kuruluş olması şartı da aranmamaktadır.
SİGORTA TAHKİM KOMİSYONUNA BAŞVURU ÜCRETLERİ NELERDİR?
Sigorta tahkime başvuru ücretleri mahkemeye başvuruda yatırılacak harç ve masrafa kıyasla oldukça cüz’idir. Başvuru harcına ek yargılama aşamasında somut olayın özelliklerine göre bilirkişi ücreti masrafı, tebligat masrafları vs. söz konusu olabilmektedir. Yapılan tüm masraf kalemleri yargılamanın sonunda haksız çıkan taraf üzerine yükletilmektedir.
Sigorta Tahkim Komisyonunda bir dosyanın ortalama yargılama masrafları 1200 TL olarak yapılmaktadır. Uyuşmazlık miktarına ve bilirkişi sayısına göre yargılama masrafları artabilmektedir.
*Sigorta Tahkim Komisyonu Başvuru Ücretleri
|
UYUŞMAZLIK MİKTARI(TL) |
BAŞVURU HARCI(TL) | |
|
0 – 5.000 |
125 | |
|
5.001 – 10.000 |
325 | |
|
10.001 – 30.000 |
450 | |
|
30.001 ve üzeri |
Uyuşmazlık tutarının %1,5’u | |
KOMİSYONA BAŞVURUDA SÜRE VAR MI? ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
Türk borçlar kanununda haksız fiil nedeniyle tazminat talepleri hakkında düzenlenen TBK md. 72 hükmü aşağıdaki şekildedir;
“Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve herhâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.”
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında zamanaşımını düzenleyen hükümde de TBK’nundan farklı bir süre öngörülmemiştir.
“Motorlu araç kazalarından doğan zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zarar ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.
Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre tazminat talepleri için de geçerlidir.”
Söz konusu hükümler çerçevesinde sigorta tahkime başvuru süresini değerlendirecek olursak zarara uğrayan başvurucunun zarara sebep olanı ve zararını öğrendiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde sigorta tahkim komisyonuna başvuruda bulunmuş olması gerekmektedir. Zararın ve sorumlusunun bilinemediği hallerde ise talebe ilişkin başvuru süresi en fazla on yıl olabilecektir. Zarara sebep haksız fiil aynı zamanda ceza hukuku anlamında suç teşkil etmekteyse bu fiil için ceza kanunun öngördüğü daha yüksek zamanaşımı süresinin bulunması halinde bu süre dikkate alınacaktır.
Bahsi geçen sürelerin dolmuş olması başvurma hakkının ortadan kalkmasına sebep olmaz. Ancak davalı tarafın sürelerin farkında olması halinde başvuruya konu talep zamanaşımı dolduğu gerekçesiyle reddedilecektir.
SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU AVUKATI
Ülkemizde Sigorta Tahkim Komisyonu, sigorta hukuk yargılamasında en etkili alternatif çözüm yoludur. Sigorta tahkim komisyonu sigorta kuruluşları ile kuruluş ile akdedilen sözleşmede menfaat sağlayan kişiler arasında yaşanan uyuşmazlıkların çözümünde rol oynar.
Sigorta Tahkim Komisyonunun dava yargılamasına alternatif hızlı ve ucuz çözüm yolu olmasının yanı sıra hakemlerin alanında uzman ve yeterli deneyime sahip kişilerden oluşması kararların alanında uzman hukukçular ile verilmesi önemli bir avantajıdır.
Sigorta Tahkim Komisyonundaki alternatif çözüm yollarında davacı yahut davalı sıfatıyla yer alan tarafların temsilinin ve dosyalarının takibinin alanında uzman ve deneyimli bir avukat ile yapılması en az karar merciinin uzman ve deneyimli olması kadar önem arz etmekte ve uyuşmazlığın çözümünün seyrini etkilemektedir.
Av.Arb. Merve TOPBAŞOĞLU KOLMAN, sigorta konusunda uzmanlık deneyimine sahip bir arabulucu ve avukattır. Sigorta Tahkim Komisyonunda dava vekilliği yapmaktadır. Trafik kazası avukatı olarak, trafik kazalarının tüm aşamalarında müvekkillerine danışmanlık hizmeti vermektedir. Trafik kazası sonrası anlaşmalı olarak çalıştığı uzman bilirkişiler ile hak kaybı yaşamanızı önleyerek tüm süreci yakından takip etmektedir. Trafik kazaları tazminat davları, araç değer kaybı davaları konularında uzman bir ekipten yardım almak için Av.Arb.Merve TOPBAŞOĞLU KOLMAN’dan randevu alabilirsiniz.
SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU AVUKAT VEKALETNAME ÖRNEĞİ
Kişilerce avukata verilen genel vekaletnameler sigorta tahkim komisyonuna başvuruda yeterli olmamaktadır. Genel vekalete göre hazırlanmış vekaletnamelere sigorta tahkim komisyonuna başvuru için eklenmesi gerekli özel birkaç ek yetki içeren vekaletname örneği için tıklayınız.
YARGILAMA USULÜ VE SÜRELER
Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapıldıktan sonra, başvuru evrakları Komisyon raportörlerince gerekli şartları taşıyıp taşımadığının tespiti bakımından ön incelemeye tabi tutulur. Bu ön inceleme sonunda Sigorta Tahkim Komisyonu Raportörleri, başvurunun sigorta hakemleri tarafından esastan ele alınıp alınmayacağının kararını en geç 15 gün içinde verir. Eğer raportörler tarafından başvurunun hakemlerce incelenmesine karar verilirse başvuru derhal bağımsız sigorta hakemlerine iletilir ve en geç 4 ay içerisinde (taraflar aralarında anlaşarak bu süreyi uzatabilir) nihai karar verilir.
Uyuşmazlık miktarı 5.000 TL ye kadar olan hakem kararları kesindir. Tutarı 5.000 TL ve üzerinde olan uyuşmazlıklar hakkında verilen hakem kararlarına karşı taraflar bir defaya mahsus olmak üzere komisyona itirazda bulunabilirler, 40.000 TL üzerindeki uyuşmazlıklarda ise itiraz üzerine verilen karar taraflarca temyiz edilebilir.
Hakem kararlarına karşı itirazlar itirazları incelemek üzere oluşturulan itiraz hakem heyetlerince incelenerek en geç iki ay içinde karara bağlanır. İtiraz hakem heyeti tarafından verilen karar üç iş günü içinde de Komisyonca taraflara bildirilir.
Uyuşmazlıklar hakkında verilen hakem kararları, Komisyon tarafından doğrudan taraflara tebliğ edilir ve daha sonra saklanmak üzere yetkili mahkemeye gönderilir.
KARARA İTİRAZ PRESODÜRÜ
Sigortacılık kanununda 18 Ekim 2013 tarihinde yürürlüğe giren bir değişiklik ile sigorta tahkim komisyonunun 5.000 Türk Lirası ve daha üzerindeki uyuşmazlıklar hakkında vermiş olduğu kararlar hakkında taraflara bir defaya mahsus olmak üzere Komisyon nezdinde itiraz hakkı tanınmıştır.
Karara konu uyuşmazlığın 5.000 TL veya daha yüksek bir miktarda olması gerekmektedir. 5.000 TL ve daha üzerindeki uyuşmazlıklar hakkında verilen hakem kararları yasayla belirlenen süre içinde itiraz başvurusunda bulunulmaması hâlinde kesinleşir.
40.000 TL’nin üzerindeki uyuşmazlıklar hakkında ise itiraz üzerine verilen kararlar için taraflar temyize gidebilirler. 40.000 TL üzerindeki kararlar için doğrudan temyize gidilebilmesi mümkün değildir. Önce itiraz yolu ile komisyona başvurulmuş olması gereklidir. 40.000 TL üzeri uyuşmazlıklarda İtiraz hakem heyetince verilen karardan sonra temyize başvuru mümkündür.
Komisyona yapılacak itirazlar için itiraz başvuru formunun doldurulması gerekmektedir. Islak imza ile imzalanan bu formun süresi içinde komisyona gönderilmesi gerekmektedir. Usulüne uygun şekilde doldurulmuş başvuru formu olmaksızın yapılan itirazlar komisyon tarafından dikkate alınmamaktadır.
Hakem kararına karşı Komisyona itirazda bulunmak için itiraz başvuru ücreti ödenmesi gerekmektedir. Bu ücretin Komisyon banka hesabına yatırılması ve ücretin yatırıldığına dair dekont örneğinin itiraz başvuru formu ile süresi içinde Komisyona ulaştırılması gerekmektedir.
İtirazın hakem kararının ilgiliye bildiriminden itibaren en geç 10 gün içinde Komisyona yapılması gerekmektedir. Bu süre içerisinde yapılmayan itiraz başvuruları değerlendirmeye alınmamaktadır.
İtiraz süresi hakem kararının ilgili tarafa bildirildiği tarihte başlar ve bu süre her bir taraf için bildirim tarihi esas alınarak ayrı ayrı hesaplanır. Hakem kararının ilgili tarafa bildirim tarihi ve itiraz tarihinin belirlenmesinde PTT kayıtları esas alınacaktır. Bunun dışındaki yollarla yapılan itirazlarda itirazın 10 günlük süresi içinde Komisyona ulaşmış olması aranır. Bu sürede Komisyona ulaşmamış itiraz başvurularında sorumluluk itiraz edenindir. Ayrıca mesai saati bitiminden sonra yapılan itirazlar bir sonraki gün yapılmış sayılır.
İtiraz için taraflara tanınan süre kısa ve hak düşürücü süre niteliğindedir. O nedenle tarafların hak kaybına uğramamak adına süre hususunda da ayrıca titiz davranmaları gerekmektedir.
KARARLARIN İCRASI
Sigorta Tahkim Komisyonu hakemlerince verilen kararlar doğrudan ilamlı icra takibine konu edilebilmektedir. İcraya konulmadan önce kesinleşme şartı aranan istisnai kararların kapsamında olmadığından verilen kararlar kesinleşmeden dahi derhal icraya konu edilebilir. Ancak süresi içerisinde hakem kararına itirazda bulunulmuş olması halinde başlatılan icra takibi durur. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesinin 12. fıkrasında;”… İtiraz üzerine hakem kararının icrası durur. İtiraz talebi münhasıran bu talepleri incelemek üzere Komisyon tarafından teşkil edilen hakem heyetlerince incelenir. İtiraz talebi hakkında işin heyete intikalinden itibaren iki ay içinde karar verilir. Beşbin Türk lirası ve daha üzerindeki uyuşmazlıklar hakkında verilen hakem kararları bu madde uyarınca süresinde itiraz başvurusunda bulunulmaması hâlinde kesinleşir…” denilmektedir. Ayrıca komisyona yapılan itirazın başlatılmış icra takibini durdurması gerektiği yönünde Yargıtay kararları da mevcuttur. (T.C YARGITAY 8.Hukuk Dairesi Esas: 2016 / 17475 Karar: 2017 / 1227 Karar Tarihi: 07.02.2017 ‘Borçlunun Sigorta Tahkim Komisyonu’na itiraz başvurusu yaptığı takibin ise daha önce başlatıldığı anlaşılmaktadır. O halde, Mahkemece; itiraz başvurusunun takip başlatıldıktan sonra yapılması nedeniyle, takibin durdurulmasına karar verilmesi gerekir.’)
SİGORTA TAHKİM YOLUNA BAŞVURUNUN YARARLARI
Öncelikle Tahkimde çözüm süresi mahkemelere kıyasla çok kısadır. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Tahkimde uyuşmazlıklar genellikle “dört ayda” sonuca bağlanmakta; çok ayrık durumlarda (tarafların onamıyla) ek süre gerekli olabilmekte ise de bu dahi birkaç ayı geçmemektedir. Buna karşılık mahkemelerin iş yükünün ağır olması, çok ve çeşitli davalara bakmak zorunda kalmaları, tarafların hiçbir konuda uzmanlaşamamaları nedeniyle, davalar yıllarca sürmektedir.
Talep edilen hakkın yıllar sürecek duruşmalar neticesinde elde edilmesine lüzum bulunmamaktadır. Trafik kazası hasar, değer kaybı, ölüm ve bedensel zararlar nedeniyle bir dava açıldığında mahkeme iş yoğunluğu nedeniyle, ilk duruşma gününü genellikle dört-beş ay sonraya vermektedir; tensip zaptı hazırlanması, ön inceleme duruşması derken uyuşmazlığın esastan incelemesine girilebilmesi için aylar geçmektedir. Oysa dört ay gibi kısa bir sürede Tahkimde uyuşmazlık karara bağlanmış olmaktadır. Dava açıldığı takdirde ilk duruşmadan sonraki ikinci duruşma, en erken iki ay sonra yapılabilmekte, bir yıla beş-altı duruşma sığdırılabilmekte; ama neredeyse uyuşmazlığın esası hakkında hiçbir ilerleme sağlanmamaktadır.
Sigorta tahkim komisyonuna başvuru halinde yapılacak Yargılama giderlerinin azlığı da uyuşmazlığın çözümü için tahkim yolunun tercih sebebidir. 6100 sayılı HMK’nun avans uygulamasını getirmesiyle yargıda hak arama oldukça masraflı hale gelmiştir. Dava yolunda gereksiz yere tanık dinletilmesi, bir kaç kez bilirkişiye başvurulması, bilirkişi kurulları oluşturulması yüzünden bilirkişi ücretlerinin oldukça yüksek olması gibi nedenlerle dava yoluyla hak arama zaten mağdur olan kişiler için oldukça külfet haline gelmektedir. Sigorta uyuşmazlıklarında dava yolu uzun ve masraflı bir süreçtir.
Uyuşmazlığı çözmekle görevli hakemlerin konunun “uzmanı” olmaları da tahkim yargılamasının bir diğer avantajıdır. Hakem listelerinde yer alan kişilerin hemen tamamına yakınının “uzman” kişiler olması, konularını çok iyi bilmeleri, uyuşmazlığın sağlıklı bir biçimde ve kısa sürede çözümlenmesini sağlamaktadır.
Hakem kararlarının belli bir sınıra kadar kesin olması (beş bin Türk Lirasının altındaki uyuşmazlıklar hakkında verilen hakem kararları kesindir), Beş bin Türk Lirası ve Kırk bin Türk Lirası arasında uyuşmazlıklar hakkındaki kararlarında temyiz yoluna gitmeden kesinleşebilir nitelikte olması da kararların icrası halinde mağdurun aklının dosyada kalmasına engel olmaktadır.
Sigorta Dosyalarında, Arabuluculuk süreci dava şartı olarak kanunda yer almaktadır. Sigorta Davası açmadan önce Arabuluculuk sürecinin tamamlanması gerekir. Sigorta Tahkim süreçlerine Arabuluculuk şartı aranmamaktadır.