Araç Değer Kaybı Başvurusu

Günümüzde karayollarında kullandığımız araçlarımızın maddi değerleri oldukça yükselmiştir. Maddi hasarlı trafik kazası yaşayan araçların muadillerine göre değerleri düşmektedir. Meydana gelen bir trafik kazasında hasarlanan araçta maddi zarar ortaya çıkar. Araçta meydana gelen maddi zararın telafisi için aracın kaza neticesinde hasara uğrayan kısımlarının onarım ve tadilatı gerekir. Bu durum söz konusu aracı satarken aracınızın ikinci el kazasız muadillerinden daha düşük bir fiyata satılmasına yol açar. Burada oluşan hak kayıplarının hukuki çerçevede telafi edilmesi için araç değer kaybı kavramı ortaya çıkmıştır.

Araç değer kaybı; Aracın geçirmiş olduğu kaza sonrası onarım, bakım, tadilat işlemlerinden geçmesi nedeniyle, aracın ikinci el piyasasındaki kaybettiği değeri ifade eder.

Söz konusu değer kaybına sebep olan yaşanan trafik kazasıdır. Aracınızın hasarlı parçaları ve yerleri ne kadar iyi şekilde tamir edilirse edilsin kazadan sebep aracınızdaki ekonomik değer kaybını telafi etmeyecektir. Bu nedenle kazaya sebebiyet veren, kusurlu olduğu tespit edilen araç sürücüsü ve aracın trafik sigortası aracınızda meydana gelen değer kaybından sorumludur.

ARAÇ DEĞER KAYBININ ŞARTLARI

Kanun ve Yargıtay uygulamalarında araç değer kaybı uygulamasının şartları belirlenmiştir. Araç değer kaybı tazminatı kazanabilmek için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir ;

• Çift taraflı kaza olması
• Kazada karşı tarafın bir miktar da olsa kusurlu olması (araçta meydana gelen değer kaybından kusuru oranında sorumlu tutulur)
• Araçta kısmi hasar oluşması (araç kaza neticesinde pert ise yahut aracın onarımının ekonomik olmayacağı raporu var ise değer kaybı talep edilemez.)
• Kazada hasarlanan parçaların daha önce bir başka kaza sebebiyle onarılmamış olması

2021 yılı öncesinde araç değer kaybı kazanabilmek için araç kilometresinin 165.000 km’nin altında olması gerekiyordu. 2021 yılında trafik sigortaları genel şartlarında yapılan değişiklik ile araç değer kaybı şartları arasından kilometre sınırı kaldırılmıştır

ARAÇ DEĞER KAYBINDA ZAMANAŞIMI

Türk Borçlar Kanunun 72. Maddesine göre değer kaybı için dava açma süresi kaza tarihinden itibaren 2 yıldır. Ek olarak ise kanuni şartların mevcut olması durumunda kazanın meydana geldiği tarihten itibaren en fazla 10 yıllık genel zamanaşımı süresi öngörülmüştür.

ARAÇ DEĞER KAYBI YAŞ SINIRI

Değer kaybı taleplerinde araç yaş sınırı bakımından herhangi bir sınır bulunmamaktadır. Aracın markası, modeli, kilometresi, yaşı gibi hususlar yalnızca araçta oluşan değer kaybının tespitinde, hesaplanacak değer kaydı bedelinin miktarını etkileyen faktörlerdir. Bu nedenle belirli yaş sınırı üzerindeki araçlarda değer kaybı oluşmayacağı düşüncesi doğru değildir.

ARAÇ DEĞER KAYBI HESAPLAMA

Araç değer kaybı hesaplanırken, kazanın olduğu tarihlerdeki aracın piyasa verilerine göre rayiç̧ değeri ile hasarlı bölgeler belirlendikten sonraki ederi arasındaki farkın tespit edilmesi gerekir. Bunun için; varsa aracın geçmiş hasar izleri, internet ve reel piyasa araştırmaları, hasara sebep kaza ile araçta oluşan TRAMER kaydı ile hasarlanan parçaların nevi, miktarı ve hasar durumları göz önüne alınarak yapılan piyasa analizleri neticesinde reel değer kaybı bedeli hesaplanır.

Araç rayiç değer tespitinde tamamen aynı marka-model ve özellikteki benzer araçların piyasa değerini etkileyen başlıca faktörler vardır. Bunlar;

• Aracın Kilometresi (Aracın yaşı ile orantılı olarak)
• Aracın Kullanım Şekli (Hususi – Ticari – Kiralık) ve Yıpranmışlık Durumu
• Aracın Geçmiş Hasar Bilgisi

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında, değer kaybı başvurularında kullanılacak hesaplama metodu 4 ana başlığa ayrılmıştır. Bunlar:

• Kaynaklı ana parçalarda değişim,
• Kaynaklı ana parçalarda düzeltme,
• İlk iki bölümde yer almayan parçalar,
• Boya uygulanan aksamlar

Kasko araç listesinde yer almayan parçaların piyasa rayiç bedelinin tespiti için ise piyasa analiz yöntemi kullanılmaktadır. Buna göre;

• Kazaya karışan aracın piyasadaki tercih durumu,
• Hasarın boyutu,
• Aracın üretim yılı,
• Marka ve model bilgisi,
• Aracın kilometresi,
• Hasar geçmişi ve niteliği,
• Aracın kilometresi,
• İşlem gören parçaların niteliği ve sayısı,
• Trafiğe çıkış tarihi dahi araçtaki değer kaybının miktarını etkileyebilmektedir.

ARAÇ DEĞER KAYBI NASIL ALINIR?

Türk Ticaret Kanunu 1409’a göre trafik kazasında araçta değer kaybı oluşmuş ise kusurlu olan tarafın trafik sigortası, hem kazadan ötürü oluşan hasarı ve zararı hem de doğrudan değer kaybını telafi etmekle yükümlüdür. Yani zarar, kusuruyla kazaya neden olan araç sürücüsü ya da onun aracının trafik sigortasını yapan şirketten talep edilebilir.

Zararın karşılanması için icra takibi yapılabilir, tahkim komisyonuna başvurulabilir ya da Hukuk Mahkemesinde dava açılabilir. Görevli mahkeme davada husumetin yöneltileceği taraflara göre değişkenlik gösterecektir. Yer bakımından yetkili mahkeme ise davalının ikamet ettiği yer mahkeme, kazanın meydana geldiği veya zararın meydana geldiği yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesidir.

ARAÇ KISMEN HASARLI İSE DEĞER KAYBI İSTENEBİLİR

Aracın tamir ile eski hale getirilmesi söz konusu ise değer kaybından bahsedilecektir. Aracın kaza sonucu perte ayrılması yahut onarımının ekonomik olmayacağı raporunun bulunması değer kaybı tazminatına hükmedilmesine engel olur. Aracı kısmen hasarlanan araç sahibi zararını ve değer kaybını talep edebilmek için aracının tamirini yaptırmış olmak zorunda değildir. Yani, aracı tamir ettirmemek, tamir giderlerinin istenmesine ve değer kaybı talebine engel olmaz. Onarım giderlerine işçilik, yedek parça, boya, garaja çekme, muhafaza etme vs. giderleri girmektedir.

Kaza yapan araç ekonomik açıdan değer kaybına uğrar. Değer kaybı tazminatına hükmedilebilmesi için aracın ekonomik ömrünü doldurmamış ve daha önceden hasarlanmamış olması gerekmektedir.

Yargıtay’ın 1.3.2016 tarihli 2016/13392 E. 2016/2525 K. sayılı Kararında değer kaybının kaza tarihinde hasar görmemiş 2. El piyasa değeri ile kazadan sonra onarılmış haldeki 2. El piyasa değeri arasındaki fark kriterine uyularak tazminatın belirlenmesi gerektiğine vurgu yapılmıştır.

Değer kaybı davası açabilmek için;

• Oluşan trafik kazasında zarar gören tam kusurlu olmamalı ve karşı tarafın kusurlu olması gerekmektedir.
• Kazada hasar gören parça veya kısımların kazadan önce sağlam ve orijinal olması gerekmektedir.
• Davanın Borçlar Kanunu 72. Maddesinde öngörülen 2 ve 10 yıllık zamanaşımı süresine uyularak açılması gerekmektedir.

Değer kaybı davalarına tamiratı mümkün olmayan ve hasar görmesi halinde yenisiyle değiştirilen parçalar konu edilemez. Bu durum mevcut ise yapılacak ilk iş HMK m.400 uyarınca delil tespiti istemek olmalıdır. Yapılacak bilirkişi incelemesinde tespit edilecek değer kaybı miktarına göre dava açılabileceği gibi; ilk önce dava açılıp, dosya yargılama sırasında da bilirkişiye gönderilebilmektedir.

Başvuruya yahut davaya konu dosyada yalnızca araç hasar bedeli talep edilmişse, bu talep hakem yahut hakimce genişletilemez. Yani hâkim yahut hakemin değer kaybın tazminatına hükmedebilmesi için başvurucu veya davacının açıkça değer kaybı tazminatı talebi bulunmalıdır.

“Davacı tarafça, davaya konu trafik kazası sebebiyle davacı aracında oluşan hasar bedelinin tahsili talep olunmasına rağmen, mahkemece hükme esas alınan 2.5.2014 tarihli bilirkişi raporunda 1904.40 TL araç hasar bedeli ile birlikte 250 TL araç değer kaybının da hesaplandığı görülmektedir. Davacı tarafın sadece araç hasar bedelini talep etmiş olması itibariyle, araçta oluşan değer kaybına dair bedel dahil edilmeksizin hesaplanan hasar bedeli üzerinden değerlendirme yapılması gerekirken, davacının talebi aşılarak tahsil hükmü kurulmuş olması  doğru görülmemiş ve bozmayı gerektirmiştir”  17 HD 11.1.2016-9074/68

ARAÇ DEĞER KAYBI BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?

Araç değer kaybı başvuru dosyasını aşağıdaki adımları izleyerek hazırlayabilirsiniz.

• Aracın delil için hasar gören parçalarının her açıdan fotoğrafları dosyasına eklenmelidir.
• Kaza hasar ve tespit raporu tutulmuş olmalıdır. Tutanakta kazanın nasıl oluştuğu, hangi tarafın kusurlu olduğu, taraf beyanları ve imzaları yer almalıdır.
• Araç değer kaybı başvurusu yapmadan önce ekspertiz raporu alınabilir. Talep miktarınızın ne kadar olduğu hakkında bilgi sahibi olmanızda fayda bulunacaktır. Lakin dosyada bulunması zorunlu evraklardan değildir, başvurunuzu yahut davanızı yönelttiğiniz dilekçenizle hakem yahut hâkimden de bilirkişi atanması talebinde bulunabilirsiniz.
• Aracın onarımı yaptırılmış ise onarıma ilişkin faturanın da evraklara eklenmesi faydalı olacaktır. Değer kaybı tazminatı araçta meydana gelen maddi hasar çerçevesinde şekillenecektir.
• Değer kaybı talep ettiğiniz aracın ruhsatı mutlaka dosyaya eklenmelidir
• Tramer kaydı da eklenmesinde fayda olan evraklardandır.

ARAÇ DEĞER KAYBI SİGORTA TAHKİME BAŞVURU NASIL YAPILIR?

Yukarıda anlatılanlar çerçevesinde aracınızda bir değer kaybı meydana geldiğini düşünüyor iseniz öncelikle bunu mutlaka karşı tarafın Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) sigortacısına bildirmeniz ve ondan talep etmeniz gerekir. Şirkete yazılı yapılan başvurulara cevap için tanınan süre 15 gündür.

• Sigorta şirketlerine yapılan başvurulara 15 gün içerisinde cevap verilmemesi ya da verilen cevabın yeterli olmaması halinde yapılan başvuruyu kanıtlayacak belgeler ve varsa sonuç yazısı ile Sigorta Tahkim Komisyonuna şahsen ya da avukat aracılığı ile başvuru yapılabilmektedir.
• Sigorta Tahkim Komisyonuna, sigorta ettiren veya sözleşme nedeni ile bu konuda menfaat sağlayan üçüncü kişiler ile sigorta şirketleri şahsen veya avukat aracılığı ile başvuru yapabilmektedir.
• Komisyona bir başvuru yapılmadan önce konu şikâyet hakkında sigorta şirketine bir bilgi verilmiş olması gerekmektedir.
• Yapılacak başvurulardan önce şikayetçi kişinin Mahkemelere veya Tüketici Sorunları Hakem Heyetine sunmamış olması gerekmektedir.
• Yapılan başvuruların Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından kabul edilmesi ve kişinin lehine sonuçlanması durumunda sigorta şirketinin zararı ödemesi zorunlu olmaktadır. Tahkim komisyonu kararları da tıpkı mahkeme kararları gibi tarafları bağlayıcıdır. Bu konuda komisyon kararını taraflara tebliğ etmektedir.
• Sigorta Tahkim Komisyonuna yapılacak başvurularda başvuru dosyasına hakem ataması yapıldıktan sonra uyuşmazlık konusu ve miktarına bağlı olarak değişkenlik göstermekle birlikte dosyalar dört ay ila sekiz ay arasında bir sürede sonuçlandırılmaktadır. Bu süre uyuşmazlığın hukuk mahkemelerine götürülmesi halinde ciddi anlamda değişkenlik göstermektedir. Asliye Ticaret ve Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılan davalar yoğun iş yükü, usulü işlemler ve dosya yoğunluğu nedeniyle 1,5 – 2 yıla yakın bir sürede sonuçlanmaktadır.

ARAÇ DEĞER KAYBI DAVASI

Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. Maddesine göre zarar verenin sigortasına dava açmadan önce sigorta şirketine başvuru zorunluluğu bulunmaktadır. Sigorta şirketine başvurmak dava şartıdır. Amaç, zarar görenin dava açmadan önce sigorta şirketine başvuruda bulunarak yargı yoluna gitmeden zararını tazmin etmesini sağlamaktır.

Doğrudan doğruya dava ve talep hakkı:

KTK Madde 97’ye göre “Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması ya da verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması halinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı kanuna göre tahkime başvurabilir.”

ARAÇ DEĞER KAYBI DAVA MASRAFI

2022 yılında Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuruda bulunmak için öncelikle; uyuşmazlık tutarı 5.000 TL’ye kadar olan başvurular için 150 TL, uyuşmazlık tutarı 5.001 ila 10.000 TL arasındaki başvurular için 350 TL, uyuşmazlık tutarı 10.001 TL ve 30.000 TL arasındaki başvurularda 500 TL, uyuşmazlık tutarı 30.001 TL ve üzeri başvurularda uyuşmazlık tutarının %1,5’u ( En az 500 TL olmak üzere) olmak üzere başvuru ücretinin Ziraat Bankası şubelerinden kurum tahsilat programı aracılığıyla Sigorta Tahkim Komisyonu hesabına yatırılması gerekmektedir.

Bunun yanında, hakemler kararlarında Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan ilgili hükümler çerçevesinde yargılama masraflarına da hükmedeceklerdir.

Hukuk mahkemelerinde açılacak davalarda ise talep edilen tazminat miktarı üzerinden yapılacak hesaplamaya göre belirlenen Nispi Harcın mahkeme veznesine yatırılması gerekmektedir.

ARAÇ DEĞER KAYBI DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME

Dava, davacıya ait aracın hasara uğraması nedeniyle maddi zararın tazminiyle alakalıdır. Haksız fiilden kaynaklı tazminat davalarında görev bakımından genel yetkili mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. KTK’na göre sigorta şirketi araç sürücüsü yanında müteselsil sorumludur. KTK’na göre araç sürücüsünden farklı kişiler olması halinde araç sahibi, aracı işleten ya da aracın bağlı olduğu teşebbüsün sahibi de müteselsil zarardan sorumludur.

Ancak değer kaybından kaynaklı tazminat alacağında muhatap sigortanın bulunması halinde zararı tahsil kabiliyetinin kolaylığı bakımından husumetin sigorta şirketine yöneltilmesi sıklıkla başvurulan bir durumdur. Bu nedenle dava sigorta şirketine yöneltilecek ise görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemeleridir.

Şayet dava sigorta şirketine yöneltilmeyecek ve davanın tarafları da tacir değil ise görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Dava tüm müteselsil sorumlular ile sigorta şirketine de yöneltilecekse görevli mahkeme gene Asliye Ticaret Mahkemeleridir.

ARAÇ DEĞER KAYBI DİLEKÇE ÖRNEĞİ

SİGORTA TAHKİM KOMİSYONUNA

BAŞVURU SAHİBİ            :

VEKİLİ                                   : Av. Merve TOPBAŞOĞLU KOLMAN

DAVALI                                : …………………………SİGORTA ŞİRKETİ

KONU                                   : …./…./…. Tarihli kaza sonrasında ….. plakalı araçta meydana gelen değer kaybının davalı sigorta şirketinden tazmini talebi hakkında.

AÇIKLAMALAR :

Müvekkilim …    ait … Plakalı… MARKA ve MODEL araç ile …e ait… marka ve model .. plakalı aracın sürücüsü …                27.10.2021 tarihinde İzmir-Bornova’da müvekkilime ait araca arkadan çarpması sonucu maddi hasarlı trafik kazası meydana gelmiştir. Bu çarpışma esnasında müvekkilime ait …plakalı aracın arka kısmı zarar görmüştür. Uğranılan bu zarar müvekkilimin kasko şirketine başvurusu ile aracın hasarlı kısımlarının parçalarının değiştirilmesi suretiyle giderilmiştir. Fakat müvekkilime ait araçta meydana gelen hasar neticesinde müvekkilimin aracı değer kaybına da uğramıştır.

Kazaya sebep olan sürücü …’in kullanmakta olduğu …’e ait … plakalı araç… numaralı acente-poliçe numarası ile 09/10/2020-09/10/2021 tarihleri arasında …………SİGORTA ŞİRKETİ tarafından TRAFİK sigortası ile teminat altına alınmıştır. Söz konusu kazada trafik sigortalı aracın sürücüsü …. kaza sonrasında düzenlenmiş olan polis zaptına göre %100 kusurlu görülmüştür. Müvekkilim aracında kaza nedeniyle meydana gelen değer kaybının miktar bakımından belirlenebilmesi için bir ekspere başvurarak değer kaybı raporu almıştır. Bu rapora göre müvekkilime ait araçta 27.10.2021 tarihinde meydana gelen kaza sonrasında 23.000,00 TL değer kaybı meydana geldiği tespit edilmiştir. Bu rapor doğrultusunda sigorta şirketine tarafımızca 05.01.2022 tarihinde e-posta ile yapılan başvuruya cevaben tarafımıza olumlu yahut olumsuz hiçbir geri dönüşte bulunulmamıştır. Sigorta şirketine başvurumuza ilişkin e-posta dilekçemiz ekinde mevcuttur. Ayrıca müvekkilim aracında kaza nedeniyle meydana gelen değer kaybının tespiti amacıyla eksper raporu almak için …. Sigorta Ekspertiz Hizmetleri’ne KDV dahil 198,35- TL ödemede bulunmuştur. Bu ödemeye ilişkin fatura da evraklar içerisinde sunuludur. Sigorta şirketinden talep edilen bu bedele ilişkin olarak 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu 22/19 maddesi uyarınca, “sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayanların eksper ataması ve hasarı tespit ettirebilmesi” mümkündür. Buna bağlı olarak, zarar gören kişi, kendi seçtiği ekspere, zararı tespit ettirme hakkına sahiptir.6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1426/1 maddesi, “sigortacının, sigorta ettiren, sigortalı ve lehtar tarafından, rizikonun, tazminatın veya bedel ödeme borcunun kapsamının belirlenmesi amacıyla yapılan makul giderleri, bunlar faydasız kalmış olsalar bile, ödemek zorunda olduğunu” hüküm altına almıştır. Dava açmadan evvel yapılan Ekspertiz masrafı, Yargıtay’ın yerleşik içtihadı ile de kabul edildiği üzere, delil tespitine yönelik yargılama giderlerindendir.(T.C. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu E. 1976/1 K. 1976/1 T. 22.3.1976; Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 20/11/2014 tarih ve2014/19873 E., 2014/16461 K. Sayılı kararı; İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi E.2017/1481 K. 2019/135 T. 24.1.2019; İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi E.2017/1516 K. 2019/275 T. 14.2.2019)

Aynı şekilde Trafik Sigortası Genel Şartlarının A.1 “Sigorta Kapsamı” Başlıklı Maddesi’nde; “Meydana gelen bir kazada zararın önlenmesi ve azaltılması amacıyla, sigorta ettirenin yapacağı makul ve zorunlu masraflar sigortacı tarafından karşılanır.” denilmektedir.

İşbu dilekçeyle müvekkilimin aracında kaza nedeniyle meydana gelen değer kaybı miktarının tespit edilmek suretiyle değer kaybına ilişkin tazminatın sigorta şirketinden tahsilini talep etmekteyiz. Talebimize ilişkin dava konusu HMK madde 109 kapsamında kısmi dava niteliğinde olup her ne kadar müvekkilime ait araçta meydana gelen değer kaybı miktarı eksper raporu ile 23.000,00 TL olarak hesaplanmış ise değer kaybı miktarı komisyonun gerek görmesi halinde bilirkişi incelemesi ile ortaya çıkacağından müvekkilimin aracında meydana gelen değer kaybının tam ve kesin olarak belirlenebilmesinin mümkün olduğu anda arttırılmak üzere fazlaya ilişkin haklarımızı saklı tutarak şimdilik 100 TL hasar nedeniyle araçta meydana gelmiş değer kaybına ilişkin değer kaybı tazminatının sigorta şirketinden temerrüt tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte tahsil edilerek müvekkilime ödenmesine karar verilmesini, Sigorta Tahkim Komisyonunca dosyada bilirkişi görevlendirilmesine lüzum görülmemesi halinde talep miktarımızı arttırmak üzere tarafımıza süre verilmesini, dilekçemiz ekinde sunulu eksper ücreti faturasına göre 198,35- TL eksper rapor ücretinin de yargılama giderlerine dahil edilerek yapmış olduğumuz yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesini, Sigorta Tahkim Komisyonundan müvekkilim adına saygıyla talep ederim.

SONUÇ VE İSTEM             : Yukarıda arz ve izaha çalıştığımız nedenler ve dosyaya sunulu deliller çerçevesinde;

Müvekkilime ait araçta kaza nedeniyle meydana gelen değer kaybı neticesinde fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla şimdilik …….-TL değer kaybı tazminatı alacağın temerrüt tarihinden itibaren işlemiş yasal faiziyle birlikte sigorta şirketinden tahsil edilerek müvekkilime ödenmesine karar verilmesini, tarafımızca yapılmış olan eksper masrafı, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin sigorta şirketine yükletilmesini Sigorta Tahkim Komisyonundan müvekkilim adına saygıyla talep ederim. …./…../2022

……vekili

Av. Merve TOPBAŞOĞLU KOLMAN