Tenkis davası ile ilgili bilgilendirme makalemdesiniz. Makalemizde tenkis kavramının ne demek olduğunu, tenkis davasını ve bu davadaki zamanaşımı sürelerini, dava şartlarını, davayı kimlerin açabileceğini, ispat yükünü ve kimlere karşı açılabileceğine ilişkin sorularınıza yanıt vereceğiz.
Tenkis davası, miras hukuku alanında mirasçıların açabileceği bir dava türüdür. Muris, tasarruf özgürlüğü içerisinde malvarlığının bir kısmında veya tamamında tasarrufta bulunabilir. Bu tasarrufu ölüme bağlı tasarruf çeşitleri ile ya da sağ olduğu dönemde yapabilir. Kanunlarımızda Murisin gerçekleştirebileceği bu işlemlerin bir sınırı bulunmaktadır. Murisin gerçekleştirmiş olduğu işlemlerin sınırını saklı pay sahibi mirasçıların saklı payları oluşturur. Bu nedenle, muris mirasçılarının saklı payları hariç olmak üzere, terekesinde tasarruf yapabilir. Muris bu tasarrufları dilerse sağlığında dilerse de ölüme bağlı tasarruf biçiminde de yapabilir. Ancak miras bırakan işlemleri yaparken mirasçıların saklı paylarını ihlal ederse, TMK m. 560 uyarınca mirasçılar saklı paylarını elde edebilmek amacıyla tenkis davası açabilir.
Tenkis Ne Demek?
Konu Başlıkları
Tenkis kelimesi genel olarak “azaltma, eksiltme, indirme” anlamına gelmektedir, ‘tenkis etmek’ ifadesi ile bir şeyi eksiltmek anlatılmak istenmektedir. Miras Hukuku’ndaki tenkis kurumu ise murisin yapmış olduğu sağlar arası ya da ölüme bağlı tasarruflardaki saklı pay sahibi mirasçıların saklı paylarını ihlali halinde TMK 514 vd. uyarınca tenkis talebinde bulunabilirler. Muris tasarruflarını miras sözleşmesi ya da vasiyetname ile yapabilir.
Miras bırakanın saklı payı ihlal ettiği tek bir tasarrufu var ise bu tasarrufu için tenkis uygulanır. Miras bırakanın birden fazla tasarrufunda saklı pay ihlali var ise bu durumda kanunda belirlenen sıra ile tenkis uygulanır. Türk Medeni Kanun’un 570. Maddesi’nde tenkis konusunda uygulanması gereken sıralama belirtilmiştir. Tenkiste sıralama ise öncelikle ölüme bağlı tasarruflardan yapılır. Bu tasarruflar da tenkisinin yeterli gelmemesi halinde ise en yeni tarihli sağlar arası tasarruftan başlanarak en eski tarihli sağlar arası tasarruflar üzerinde tenkis yapılacaktır.

Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davasını, murisin gerçekleştirmiş olduğu sağlar arası veya ölüme bağlı tasarrufların saklı payları ihlal etmesi durumunda, saklı pay sahibi mirasçıların veyahut bu kişilerin alacaklıları tarafından tasarruf özgürlüğünün sınırlarına çekilmesini sağlayan yenilik doğurucu dava olarak tanımlamamız mümkündür. Tenkis davası hukukumuzda bir nevi saklı payın yaptırımı olarak da kabul edilmektedir. Miras bırakan saklı paylar ile ilgili işlem yaptığında tenkis davası ile hukuki süreç takip edilir.
Tenkis davası Türk Medeni Kanun’un 560, 561 ve 562. Maddelerinde tanımlanmıştır. Mirasçılar, miras bırakanın saklı payları tasarruf etmesi durumunda, tasarruf hakkı olmayan kısım için tenkis talebinde bulunabilirler. Davanın konusunu ise saklı payı ihlal edilen ölüme bağlı tasarruflar veya sağlar arası tasarruflar oluşturur. Davanın sonucunda ise taraflar arasında verilen hüküm geçmişe dönük ve kişiseldir. Tenkis davası açmayan mirasçılar dava sonunda verilen karardan yararlanamazlar.
Tenkis davası, miras bırakanın ölümünde ve kural olarak saklı pay sahibi mirasçılar tarafından açılabilen bir davadır. Ancak kanunda belirtilen bazı durumlarda saklı pay sahibi mirasçının alacaklıları ile iflas idaresi tarafından da bu dava açılabilecektir.
Davanın yöneltileceği davalılar ise lehine saklı payları ihlal eden ölüme bağlı ya da sağlar arası tasarruflar yapılan kişilerdir. Tenkis davasını saklı payı tasarruf edilen mirasçılar açabilirler.
Tenkis Davasında Zamanaşımı
Tenkis davasında zamanaşımı müessesesi TMK Madde 571’de düzenlenmiştir. Madde 571 uyarınca mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde dava açma hakları bulunmaktadır. Ancak miras bırakanın ölümü üzerinden ve mirasın açıldığı tarihin üzerinden 10 yıl geçerse saklı pay sahibi mirasçıların dava açma hakkı ortadan kalkacaktır.
Vasiyetnamelerle ilgili dava açma hakkı ise vasiyetnamenin açıldığı tarihten itibaren 10 yıl geçmekle dava hakkının düşeceği kanunla düzenlenmiştir. Tenkis davası için kanunda belirtilen 10 yıllık zamanaşımı süresini kaçıran mirasçılar, defi yöntemi ile dava açma haklarını kullanmayı deneyebilirler.
Vasiyetnamenin İptali ve Tenkis Davası
Vasiyetnamenin iptali davası, miras bırakanın ölümünden sonra mirasçılar ve vasiyet alacaklıları tarafından, vasiyetnamenin kanunda sınırlı sayıda sayılmış sebeplerden biri nedeniyle vasiyetin geçersiz olduğunun tespiti ve iptali için başvurulan hukuki bir yoldur. Şayet vasiyetname kanunda aranan şartlara uygun olarak düzenlenmemişse o halde vasiyetname kendiliğinden bir geçersizlik arz etmeyecek ve geçerliliğini korumaya devam edecektir. Vasiyetnamenin geçersizliği ancak mahkeme kararı ile tespit edilecektir.
Mahkemenin ilk olarak inceleyeceği husus vasiyetnamenin gerçekten iptalini gerektiren bir sebebin var olup olmadığını araştırmaktır. Mahkeme yalnızca kanunda sayılı sebeplere dayanarak iptal kararı verebilir. Kanunda tahdidi olarak sayılı sebepler dışındaki diğer sebeplerden dolayı başvurulması halinde açılan davayı reddedecektir.
Kanunda tahdidi olarak sayılan vasiyetnamenin iptali nedenleri:
- Kanuna ev ahlaka aykırı içerikte vasiyetname düzenlenmesi,
- Ehliyetsizlik,
- Şekil noksanlığı,
- Hata,
- Korkutma,
- Zorlama,
- Aldatma sonucu vasiyetname düzenlenmesi halleri olarak düzenlenmiştir.
Bu sebeplerden birine dayanarak açılan davada hâkim vasiyetnamenin bir kısmının veya tamamının iptaline karar verebilecektir. Eğer talep edilen iptal sebebi tespit edilmişse vasiyetnamenin iptaline karar verilecek ve vasiyet hükümden düşürülecektir.
Mirasçı eğer ki miras bırakan tarafından düzenlenmiş olan vasiyetnamenin geçersiz olduğunu düşünüyorsa ve bu geçersizlik sebebiyle saklı payının ihlal edildiğini düşünüyorsa aynı dava içerisinde hem vasiyetnamenin iptalini hem de tenkis talebini ileri sürebilecektir. Ancak bu talepleri mutlaka ve mutlaka saklı paylı mirasçılar yapmalıdır. Aksi takdirde tenkis talebi reddedilecektir.
Vasiyetnamenin iptali ile tenkis davası terditli olarak açılmaktadır. Daha basit bir anlatımla ifade edilecek olursak ilk olarak hâkim vasiyetnamenin iptali talebini inceleyecek ve iptal sebepleri olayda mevcut olmadığı takdirde iptal talebinin reddine karar verecek ardından tenkis talebi yönünden bir inceleme yapılacaktır. Tenkis talebi ise önceden ne oranda ve ne miktarda olacağı öngörülemez. Bunun için mahkemece öncelikte tereke malvarlığı tespit edilmeli, uzman bilirkişi heyeti ayrıntılı bir tenkis hesabı yaptırmalı ve bunun sonucunda eksik harç tamamlatılarak tenkisle ilgili hüküm kurulmalıdır.
Yargıtay son dönemde vermiş olduğu kararlarda terditli olarak açılmış davalarda tenkis talebinin hiç incelenmemesini bozma sebebi olarak değerlendirmiştir.
Tenkis Davası Dilekçe Örneği
Tenkis davası Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılmaktadır. Bu davanın açılması için hazırlanması gereken dilekçenin örneğini aşağıda bulabilirsiniz. Dilekçeyi kendi hukuki konunuza uygun hale getirerek dava açabilirsiniz. Alanında uzman avukatlardan yardım almak sürecinizi daha hızlı ve pratik hale getirecektir.
….. NÖBETÇİ ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
SAYIN HAKİMLİĞİ’NE
TEDBİR TALEPLİDİR
DAVACI :
VEKİLİ :
DAVALI :
KONU : Tenkis talebimizden ibarettir.
H.E.D : Gerçek değer keşfen belirleneceğinden fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla şimdilik 10.000,00 TL olup harç ikmali yapılacaktır.
AÇIKLAMALAR:
- Müvekkilin annesi 25/05/2023 tarihinde vefat etmiştir. Miras bırakan … 1.Noterliğinde 25/03/2022 tarihinde düzenleme şeklinde vasiyetname hazırlamıştır. (EK-1:… 1.Noterliği … Yev. Numaralı Vasiyetname )
- Mevcut vasiyetname uyarınca muris bütün malvarlığını davalı oğluna bırakmıştır. Murisin vasiyetnamede belirtilen malvarlıkları dışında başkaca bir malvarlığı bulunmamaktadır.
- Müvekkil mirasçı bu vasiyetnameden … Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2023/… E. sayılı dosyasının 26/06/2023 tarihinde açılıp okunması üzerine haberdar olmuştur. Dolayısıyla müvekkiller mahfuz hisselerine tecavüz edildiğini, saklı paylarının zedelendiğini 26/06/2023 tarihi itibariyle öğrenmişlerdir. (EK-2: :… 1.Noterliği … Yev. Numaralı Vasiyetname)
- Müvekkilin mahfuz hisselerine tecavüz edildiği açıkça belli olup terekesinin tespiti ile vasiyetnameye konu mallardan başkaca malvarlığı olmadığı da tespit edilecektir.
İşbu nedenlerle müvekkilin mağduriyetinin giderilmesi ve saklı paylarını almaları için sayın mahkemenize başvurmak hasıl olmuştur.
HUKUKİ SEBEPLER:TMK, HMK ve yasal sair mevzuat,
DELİLLER : … 1.Noterliği … Yev. Numaralı Vasiyetname, :… 1.Noterliği … Yev. Numaralı Vasiyetname, tapu kaydı, trafik kaydı, banka kaydı, nüfus kaydı, tanık, bilirkişi, yemin ve sair her türlü delil
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıkladığımız sebeplerle;
-Murisin tüm mal varlığı ve satışın önlenmesi amacıyla malvarlığı üzerine satılamaz/devredilemez şerhinin konulmasını,
-Müvekkillere ait saklı payların tenkisi ile davalıdan tahsiline,
-Yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini saygılarımızla talep ederiz.
Davacı Vekili
Av.Merve TOPBAŞOĞLU KOLMAN
Tenkis Davası Şartları
Tenkis davasının açılabilmesi için öncelikle miras bırakan tarafından saklı pay oranlarının ihlal edilmiş olması gerekmektedir. Söz konusu kazandırmaların ise hukuken bir geçerliliği bulunmalıdır yani muris muvazaası gibi geçersiz hüküm doğuran kazandırmalara dayandırılmaması gerekmektedir. Son şart ise davanın mutlaka ve mutlaka saklı pay sahibi mirasçı tarafından açılması gerekir. Saklı pay sahibi mirasçılar ise alt soy, ana-baba ve eştir. Alt soyların saklı pay oranları yasal miras paylarının ½ ‘sidir. Anne-Baba’nın saklı pay oranları yasal miras paylarının ¼’üdür. Eşin saklı pay oranları sağ kalan mirasçılara göre değişmektedir. Saklı pay oranları ihlal edilir ise bu hatalı işlemleri düzeltmek için tenkis davası açılır.
Tenkis davasının şartlarını özetleyecek olursak:
- Dava saklı pay sahibi mirasçılar tarafından açılmalıdır,
- Dava Asliye Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır,
- Miras bırakanın saklı paylar ile ilgili tasarrufu olmalıdır.

Tenkis Davasına İlişkin Yargıtay Kararları
Tenkis davası ile ilgili birçok Yargıtay kararı bulunmaktadır. Bu Yargıtay kararlarından yaptığımız incelemeler ile dava dilekçelerinde sıklıkla kullanılan kararları aşağıda listeledik.
- Miras Bırakanın Tasarruf Ehliyetinin Bulunmaması Sebebiyle Terditli Olarak Açılan Vasiyetnamenin İptali ve Tenkis Davası;
Yargıtay 3.H.D 2013/1579 E. 2013/3103 K. “Miras bırakanın tasarruf ehliyetinin bulunup bulunmadığı belirlenirken vasiyetnamenin yazıldığı tarihten öncesinde hastanede tedavi görü görmediği, tedavi görmüş ise nerelerde tedavi gördüğü, hasta bakım ve müşahede evraklarının nerelerde bulunduğu belgelerinin mahkemeye ibraz edilmesi ve mahkemece de bu belgelerin Adli Tıp Kurumu’na gönderilerek tasarruf ehliyetine ilişkin rapor alınıp hüküm kurulmalıdır. Yalnızca tanık beyanı ve acil hekim raporuyla hüküm kurulamayacaktır.
Tenkise yönelik itirazlar incelendiğinde, TMK Madde 560 gereğince saklı pay sahibi mirasçılar murisin tasarruf edebileceği kısmı aşması halinde mirası tenkise konu edebilirler. Tenkis davası vasiyetnamenin iptali ile birlikte açılabileceği gibi ayrıca dava konusu da yapılabilir ya da vasiyetin iptali davasında tenkis def’i olarak da ileri sürülebilir. İptal ile tenkiste talep edilmiş ise, vasiyetnamenin iptali şartları oluşmamış ise iptal davası reddedilir, tenkis bakımından mahkeme gerekli incelemeleri yapacaktır.
- Tenkis Davasının Kötü Niyetli Üçüncü Kişilere Karşı da Açılabileceği;
YİBK 1975/7 E. 1975/1 K. 13.01.1975 T. “Miras bırakanını saklı pay sahibi mirasçılarının saklı paylarını ihlal ettiği temlik tasarrufundan sonra, miras bırakanının bilgi ve talimatı dışında sırf saklı pay sahibi mirasçıları bu miras hakkından yoksun kılmak amacıyla devralanın üçüncü kişilere taşınmazı temlik etmesi halinde, kötü niyetli 3.kişilere karşı saklı pay sahibi mirasçılar tarafından tenkis davası açılacaktır.”
- Tenkis Davaları Belirsiz Alacak Davalarıdır;
Yargıtay 1.H.D 2017/2295 E. 2017/3044 K. 31.05.2017 T. “Tenkis hesabı uzmanlık gerektiren bir iş olup, davacıdan davalının saklı payının ihlal edilip edilmediği, ihlalin miktarının davacı tarafından bilinmesinin mümkün olmadığını ve bunun hayatın olağan akışına aykırı olduğunu; bu tür davaların belirsiz alacak davası niteliğinde olduğunu”
Tenkis Hesabı Örnek Bilirkişi Raporu
Tenkis hesabı mirasçıların saklı payları tespit edilerek yapılmaktadır. Saklı pay sahibi mirasçılar altsoylar, anne-baba ve sağ kalan eştir. Tenkis hesabında terekenin aktif ve pasifleri kontrol edilir. Tenkise konu olan taşınmazın mirasın açıldığı tarihteki değeri üzerinden hesaplama yapılır. Mahkemeler taşınmaz değerlerini tespit ettirmek için bilirkişi raporları talep ederler. Hazırlanan bilirkişi raporlarını mahkemeler inceledikten sonra tenkis oranına göre gerekli denkleştirme kararını verebilirler. Taraflar bilirkişi raporlarına itiraz edebilir. Bir dosya için birden fazla bilirkişi raporu hazırlanabilir. Hazırlanan raporları uzman bilirkişi kurulu oluşturularak tekrar değerlendirilmesi istenebilir.
Bilirkişiler genelde mühendisler ve emlak uzmanları olmaktadır. Bilirkişi raporunda murisin malvarlıklarının değerinin tespitine ilişkin çalışmalar yapmaktadır. Rayiç bedelleri inceleyerek tenkise konu olan taşınmaz ile ilgili ortalama bir değer belirlemeye çalışır.
Hâkim, muris tarafından yapılan kazandırmaların saklı payları etkileyip etkilemediği için de bilirkişi raporu talep edebilir. Bu raporu hazırlayan bilirkişiler yapılan işlemlerin saklı paylar ile olan ilişkisini ayrıntılı olarak inceleyerek mahkemeye görüş sunmaktadır.
Tenkis Davası Zamanaşımı Başlangıcı
Tenkis davasında zamanaşımı süresi 10 yıldır. Tenkis davasında her ne kadar zamanaşımı süresinden bahsediliyorsa da aslında tenkis davaları hak düşürücü süreye tabi tutulmuştur. TMK 571’deki sürelerin ayrımını inceleyecek olursak 1 yıllık sürelerin başlangıcı saklı pay sahibi mirasçının saklı payının ihlal edildiğini öğrendiği tarihtir.10 yıllık sürelerin başlangıcı ise sağlar arası işlemler ve miras sözleşmeleri için mirasın açıldığı tarihten itibaren; vasiyetnameler için ise vasiyetin açıldığı tarihten itibaren başlamaktadır.
Tenkis konusunda zamanaşımı süresini kaçıran saklı pay sahipleri dava taleplerini defi yolu ile iletebilirler. Defi yöntemi ile dava süresini kaçıran kişilerin dava açma hakları elde edilebilir. Saklı pay davalarında 10 yıllık zamanaşımı süresi tamamlandı ise defi yöntemine başvurulabilir.
Tenkis Davasını Kimler Açabilir?
Tenkis davasını saklı paylı mirasçılar, saklı paylı mirasçıların alacaklıları ve iflas masası tenkis davasını açabilir.
Alacaklıların tenkis davasını açabilmesi için hiçbir saklı pay sahibi mirasçı tarafından bu davanın açılmamış olması ve hakkında aciz vesikası olması gerekir. Aciz vesikasının ise mirasın açılmış olduğu tarihte alınması gerekmektedir, sonradan alınan aciz vesikasının önemi bulunmamaktadır.
Alacaklılar ancak ve ancak kendi alacakları doğrultusunda 1-10 yıllık sürelere tabi olarak dava açabilmektedir.
Değinmek istediğimiz bir diğer husus ise saklı payı olmayan ancak miras payı olan mirasçının bu davayı açamayacağıdır. Yine saklı pay sahibi mirasçı haklı olarak mirasçılıktan çıkarılmışsa tenkis davası açamayacaktır.
Önemle belirtmek isteriz ki saklı payı ihlal edilen her mirasçı bu davayı açabilir ancak açılan dava yalnızca davayı açan mirasçı için bağlayıcı olacaktır. Dava açmayan saklı pay sahipleri tenkis kararından yararlanamazlar.
Tenkis Davasında İspat Yükü
Tenkis davalarında ispat yükü davacıya aittir. Davacı tenkis davası açarken iddialarının yanı sıra miras bırakanın öldüğünü, saklı pay sahibi mirasçı olduğunu, saklı payının ihlal edildiğini ispatlamak zorundadır. Bu iddialarını ispat ederken tanık ve yemin de dahil olmak üzere, her türlü delille ispatlanabilecektir.
Davacı taraf dava dilekçesinde tenkis konularına ayrıntılı olarak değinmelidir. Saklı payların hangi işlemler ile ihlal edildiğini deliller ile açıklamalıdır. Tenkis davasında, miras bırakanın tasarruf edebileceği miras kısımlarını aşarak işlem yapmış olduğunun ispat edilmesi gerekmektedir. Miras ile ilgili hesaplama yapılırken terekenin tüm aktif ve pasifleri incelenmelidir. Tenkis hesabında saklı pay miktarının hesaplanması gerekir. Saklı pay hesabı yapılmadan önce terekenin aktif ve pasifleri bulunarak net tereke hesaplanır. Net tereke miktarına göre saklı payın parasal karşılığı hesaplanabilir.
Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?
Tenkis davasının davalısı murisin kazandırma yaptığı kişiler olup bu kişiler 3.kişi olabileceği gibi başka bir saklı paylı mirasçıda olabilmektedir. Murisin kazandırma yaptığı kişi ölmüşse dava mirasçılarına karşı açılacaktır. Bununla beraber eğer mal kendisine devredilen kişi kötü niyetli olarak bu malı üçüncü bir kişiye devretmişse dava kendisine devredilen kötü niyetli 3.kişiye karşı da açılabilecektir.