ZÜMRE SİSTEMİ NEDİR? KİMLER YASAL MİRASÇI OLABİLİR? – İzmir miras avukatı
Mirasçılık sıfatı yasal mirasçılık ve iradi mirasçılık olarak ikiye ayrılmaktadır.
Yasal mirasçılık: TMK 495-501maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu hükümlere göre;
- ANNE VE BABA,
- ÇOCUKLAR,
- TORUNLAR,
- EŞ,
- KARDEŞLER,
- EVLATLIK VE ALTSOYU,
- BÜYÜKANNE BÜYÜKBABA ve BUNLARIN HALEFLERİ,
- DEVLET yasal mirasçılardır.
İradi mirasçılık: İradi mirasçılıkta ölen kimsenin ölmeden önce iradesi ile yasal mirasçısı olmayan bir kimseyi kendisine mirasçı ataması söz konusudur. Kişi bunu mirasçısı olmasını istediği kişi ile miras sözleşmesi yaparak gerçekleştirebilir. Bir diğer yol ise vasiyetname ile kendisine mirasçı atamasıdır.
Yasal mirasçılıkta zümre (derecelendirme) sistemi uygulanmaktadır. Ancak Kanunda düzenlenmiş zümrelere dahil kişiler yasal mirasçıdır. Mirasın paylaşımında üç derece yasal mirasçılık zümresi vardır.
Bir ilk derecede ölen kişinin ardında sağ kalan yasal mirasçının bulunması ve mirası reddetmemesi halinde diğer derecede yer alan yasal mirasçılar mirastan hak elde edemezler. Aynı şekilde her derece içindeki ilk sıradaki zümre başları aynı derece içindeki diğer mirasçıların mirasçılığını engeller. Zümre başları ve kök başlarının sağ olması onların altsoyunun ölene doğrudan mirasçı olmasını engeller.
Ölen kişinin sağ kalan eşi, her halükârda diğer zümreden mirasçılar ile ölenin yasal mirasçısıdır. Eşin miras payı hangi zümreden yasal mirasçı bulunduğuna göre değişkenlik göstermektedir.
ZÜMRE (DERECELENDİRME) SİSTEMİ -İzmir miras avukatı
1.Zümre mirasçılar: Ölen kişinin altsoyu diye tabir edilen çocukları, torunları, torunların çocukları, torunların çocuklarının çocukları şeklinde bunlardan doğanları sınırsız olarak kapsayan mirasçılık silsilesinden oluşur. Bu zümrede zümre başı murisin çocuklarıdır. Ölen kişinin sağ çocuğu varsa ölenin yasal mirasçıları çocuklarıdır. Çocuklar birbirleriyle eşit şekilde mirasçılık hakkına sahiptir. Çocuğunun muristen önce öldüğü durumlarda varsa onun çocukları halefiyet ilkesi gereğince onun yerine geçer.
2.Zümre mirasçılar: Bu zümre mirasçıları ölen kişinin anne ve babasıdır. Bu zümrede zümre başları anne ve babadır. Bu zümre mirasçıları anne ve babanın mirasçı olabilmesi 1. Zümrede hiçbir mirasçının kalmamış olmasına bağlıdır. Anne ve baba eşit şekilde miras payına sahiptirler. 1. zümrede hiçbir mirasçı olmaması ve Anne-babanın muristen önce ölmüş olması halinde ise anne babanın altsoyu halefiyet kuralı gereği yasal mirasçı olabilecektir. Yani murisin kardeşleri veya onların altsoyları yasal mirasçı olabilecektir.
3.Zümre mirasçılar: Bu zümrede ise ölen kişinin büyükanne ve büyükbabası yer almaktadır. Büyükanne ve büyükbaba zümre başlarıdır. Murisin sağ kalan hiçbir altsoyu yoksa ve anne ile babası ve onların tüm altsoyları muristen önce vefat etmişler yahut yoksa yasal mirasçılar onun büyükanne ve büyükbabası olacaktır. Büyükanne ve büyükbabanın miras bırakandan önce ölmüş olması durumunda ise onların altsoyları yasal mirasçı sıfatını kazanacaktır. Yani miras bırakanın amca, hala, teyze ve dayıları ile onların altsoyları mirasçılık hakkı kazanacaklardır.
Ancak önemle belirtmek gerekir ki sağ kalan eşin varlığı bu zümrede mirasçılık sıfatı kazanımını etkilemektedir. Şöyle ki; murisin eşi sağ ve 3. Zümre başları büyükanne ve büyükbaba muristen önce ölmüş ise sadece zümre başlarının çocukları sağ kalan eş ile yasal mirasçı olabilir. Yani bu durumda sadece amca, hala, teyze ve dayının yasal mirasçılık hakkı söz konusudur. Bunlarında ölmüş olduğu durumda şayet sağ kalan eş var ise amca, hala, teyze ve dayının çocukları yasal mirasçı olamazlar. Bu durumda tek yasal mirasçı sağ kalan eş olacaktır.
EVLATLIK MİRASÇI OLABİLİR Mİ? EVLATLIĞIN YASAL MİRASÇILIKTAKİ YERİ VE HAKLARI
Evlatlık ve onun altsoyu sadece evlat edinenin malvarlığı, hak ve borçlarına mirasçı olabilmektedir. Evlat edinenin kan hısmı gibi sadece evlat edinene mirasçı olabilir. Bu demektir ki evlat edinen kan hısım altsoy gibi evlat edinen kimsenin diğer hısımlarına mirasçı olamayacaktır. Örneğin evlat edinen kimsenin annesinin mirasına mirasçı olamaz. Zümre sisteminin tek istisnası budur. Evlatlık ve onun altsoyu evlat edinenin kan hısmı altsoyu gibi evlat edinen murise mirasçı olur. Aynı zamanda evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder.
Evlatlığın muris olduğu durumda ise evlat edinen ve onun hısımları evlatlığa mirasçı OLAMAZLAR.
EVLİLİK DIŞI DOĞAN ÇOCUK MİRASÇI OLABİLİR Mİ? EVLİLİK DIŞI HISIMLARIN MİRASÇILIĞI
Evlilik dışı doğan çocukların babaya mirasçı olabilmeleri için mutlaka ya baba tarafından tanıma yoluyla ya da hâkim hükmüyle soy bağı kurulmuş olmalıdır. Soy bağının kurulmuş olması halinde evlilik içi hısımlık gibi zümre sistemiyle mirasçı sıfatı kazanılabilecektir.
SAĞ KALAN EŞİN YASAL MİRASÇILIK DURUMU VE PAYI
Daha önce de belirttiğimiz üzere sağ kalan eş, hangi zümreden mirasçının ölene mirasçı olduğu ile değişken oranda yasal mirasçı olacaktır. Aşağıda zümrelere göre eşin, ölen eşin terekesi üzerinde hangi pay oranında mirasçı olacağı detayları açıklanmıştır.
- Zümre yasal mirasçıları yani murisin çocukları ile mirasçı olması durumunda eşin miras paylaşımında yasal payı terekenin ¼ ü kadardır. Terekenin eşin payından sonra kalan ¾ lük kısmını murisin altsoyu kendi içinde eşit şekilde paylaşacaktır.
- Zümre yasal mirasçılar yani ölenin anne-babası yahut onların altsoyları ile eşin mirasçılığı durumunda eşin miras paylaşımında yasal payı terekenin ½ si kadardır.
- Zümre yasal mirasçılar yani murisin büyükanne-büyükbaba veya onların altsoyları ile eşin mirasçı olması durumunda eşin miras paylaşımında yasal payı terekenin ¾ ü kadardır.
- Eşin tek başına mirasçı olduğu haller; birinci ve ikinci zümrede hiç mirasçı olmaması halinde üçüncü zümrede ise zümre başları büyükanne ve babanın hayatta olmaması ve dahi onların çocuklarının da sağ olmaması halinde eş tek başına mirasçı olacaktır. Eşin varlığı devletin yasal mirasçı olmasına da engel niteliktedir.
BOŞANMA DAVASININ EŞİN MİRASÇILIĞINA ETKİSİ NEDİR?
İzmir miras avukatı – kesinleşmiş bir boşanma kararı olmadıkça sağ kalan eşin yasal mirasçılık sıfatı devam eder. Eşler arasında ayrılık kararı verilmiş olması mirasçı sıfatını etkilemez. Açılmış bir boşanma davası sırasından DAVACI EŞİN ölümü halinde ölen eşin diğer mirasçıları davaya devam eder ve sağ kalan DAVALI EŞİN boşanmada kusurlu olduğunu ispat ederlerse sağ kalan kusurlu eş kararın kesinleşmesiyle yasal mirasçı olamaz. Eşlerin birbirleri lehine yapılmış ölüme bağlı tasarruf işlemleri de eşin yasal mirasçılığının ortadan kalkması ile kendiliğinden ortadan kalkar. Ancak bunun taraflar arasında aksinin kararlaştırılması da mümkündür.
İzmir miras avukatı
Mirasçıların evliliğin butlanını dava etme hakkı bulunmamaktadır. Ancak açılmış bir butlan davasına mirasçılar devam edebilirler. Bu davada sağ kalan eşin evlenmede iyi niyetli olmadığı ispat edilir ise eş mirasçı sıfatını kazanamaz.